Guth & Tuairim, Bealtaine 1980

Seo sliocht as an leabhar 11 Toraigh na dTonn" leis Cbu&igh m8 isteach go Torafgh i Dieireadh mhf an Aibhreain agus a· ar intinn agam teacht amach arfis i gceann ohupla 1& le greibh!n! agus acmhainn t! a cbeannach. Roimh llhoran laethanta bh:t rsrtf ag .ithe na. miar df0111 fein D&Ch ndearna me IIlO chuid siopadoireacbta DU&ir a bhf an seans &g8Dio Ina dhiaidh sin a chuala me an eeaDthocal, 11 Na himigh choiche ar leathbhearad. 11 Ach sin go d!reach an rud a rinne me. J! .f'baca me t!r liar go deireadh na Bealtaine. Sheid se, dhoirt se agus steall se-ar feadh na. m!oea. Sb!l.rea gur de lau in aon turas a bhf se onn. Duirt daoine licm gur seo an "scread" - scread na. Bealtaine a bhairieann an scoth bhu! a leasa!orm na prataf. Chuala me ianra uirtbi go minic, ach n!or shamhla!os riamh go dtiocfadh le1 IIlO bhacan a sh& agus tead a chur orm. " N! fhaca me an fharraige chanh craosach ar m 1 am i dToraigh agus bh! sf na laetha.nta sin, agus is ioma1 uair o shin a smaoinigh me narbh iontas ar bith "Toraigh na. dTonn" a bha.isteadh air. Idir snaganna, bhain me lan na sUl as an oilean. NO. se mor-tr{ mhO.e ar fad agus mfie ar leithead-ach troigh ar throigh n!l a1.t in Eirinn na ar a costa! a bhfuil a oiread staire agus seanchais curtba iontu. Nf' thig tus a chur le sceal na. tfre gan Toraigh a thabhairt isteach ann, agus beidh a ladar go minic ann, ~ Balor, Tor Chonaing agus na. Fomhoraigh. Thug Colm Cille chun creidimh 8, agus ri.alaigh mainistir an oileain n! hamhain an eaglais 1 dToraigh ach fosta limistear m6r t!re uaidh. Mhair an ceannas go dt1 an 16u cead, nuair a scrios na Sasanaigh e agus dh{bir na manaigh amach as an oilean. Ina dhiaidh sin feicimid fii Thora! ag saighdiuireacht in arm Aoidh Rua, agus throi.d siad foeta in eadan tralaeir iasachta a bhi ag goid a gcuid eisc, nuair nach raibh duine ar bith eile leis an fhoo a sheasamh. Ta db& shraidbhaile san oilean, an Baile Thiar agus an Baile Tho.ir, no an Ceann Thiar agus an Ceann Thoir, agus m!le no mar sin eatarthu. Ta dM theach thoir ar fad os cionn Phort an Duin agllS ta Teach an tsolais thiar ar fad, os cionn Thor an Da Bhonn. Sa bhliain 1832 a togadh a·. .. Ta an Baile Thiar, ata suite os cionn an phoirt, nfos mo na an Baile Their agus ta thart faoi thrf scor go leith tithe idir an da bhaile. ~ Tftl R..ft J t'!U ce_:n bun ata 1e sraidbtu:_ile in ouean beag scoite mar e seo? Na h-Oileain . 1:1 ·n a, 1 Duradh liau go raibh se riachtanach: . 11 Ghn! na tithe foscadh da cheile. In ait a bheith ar lau ta scath agus scaile t! amh.ilin ag tabhairt taca do theach eile". Fosta.J cuireadh na tithe i gceann agus as toin a cbe'ile leis an uaigneas a cheansu. .Ait uaigneach is ea oilean i rith an gheimhridh no i ndiaidh bais, go. hiirithe m& ta se i bhfad i bhfarraige. Cotha!onn an scaiteacht agus an t-uaigneas dlll's. Cruinneoi.dh eil!n le cheile faoi chearc chun cui.deachta agus dfdine cf n&dur agus deana.nn an duine an rud ceanna ar a bhealach fein. . Ta iascairf garaoh agus te da cheile. Mi ta bad ag dul amach chun na t!re go luath ar maid in, no bid ag imeacht ag iascaireacht, rachai.dh fear an bbaid 0 theach go teach, buailfidh se cna/ ar fhuinneog agus aula raibh an acmhainn le chiile aige ta lamha go leor leis an bhad a tharrain2;t. Da mbeadh na tithe scoite bheadh an obair m!shista. I staca le is an Cheann Thiar de, creidim go raibh tionchar eigin ag an mhainistir agus ag na. tithe pobail ar shu:i"omh na gconaithe. Is docha go raibh siad ina leathroth thart ar an teampall ~us ar an chloigtheach. 0 dheas .1. no taobh na t..i'r.e. ati na tithe L Eirionn an talamhTd.e reir ~~ chiile $~ uathu...a:o dtf..na beanna agus soir 1 ~treo an To1r Hno1r, an a1t IS a~de ar an oilean. a du1rl~~ siir o ctneas on tinaile Tn1ar, 1 bPort an Duin, Port Challa agus thart fa Phort an Deilg. Taobh amuigh de sin n:fl tra na gaineamh, ach beanna agus creagacha. Ta dhi loch ar an taobh thiar den oilen-Loch rS Thuaidh agus Loch rS Dheas-agus · sruthan beag ~ rith eata_rthu 1_? boglach. Ta loch beag eile faoi thithe an Chi.nn Thoir-Loch o- Thoir. .. .. 0 thuaidh ta an costa iontach ard agus iontach bearnach, scoilteacha fada ag teacht go tiubh o Fh~adan an "Wasp" go dt1 an Eochair Mhor. Amach uathu ta na toir ina seasamh ~~:o dainp:ean dushlanach go foill mar go raibh cfnea'l agus mianach thar an gcoitiantacht iontu. Nochtann creagacha agus boilgeacha le tra agus teann i bhfolach ar ais le l!onadh. Idir an da am ligeann tfanlaith na mara agus na ronta a sciste orthu. NA roSANN Ana~!!}/' . , · Rosses . ,/~~n~ g ,, ~ ~ . Loch an luir windows, doors, First class qualtty etc. Quotations given free Prop. Eugene Greene 1: ... ~ !. ~ 0 >. +> ~ ~ ..0 0 +> ! 0 110 " ... ~ < .. (.). ~:I! p • O'll< Jj +> ~ ..... ~ z . 1>. :;:l G) z ..;; 6 ~ . o m :j!if Ill Gl s:>. +>n f"' ~~ . 0 11) us:: . .... . ~ ~ +> ~ ·n 0 F.-< ~