Gaeltacht, 4 Bealtaine 1973

Luidf n Mac Lu _ Bhl RI agus Banrfon na gconal in Eirinn fado. Bhl siad an-saibhir, agus nl raibh acu ach an t-aon inion amhain. la amhain thainig Prionsa go Cais1ean an Ri agus duirt se leis an Rf gur mhaith leis a inion a phosadh. D' iafraidh se den Rf an raibh sf maith ag obair no a dtiocfadh lei aon rud a dheanamh. Oh, arsa an RI is feidir lei gach rud a dheanamh. An dtig lei or a dheanamh? Bhl naire ar an Rf ansin agus duirt se go raibh sl abalta or a dheanamh . Tabharfaidh me liom ( go dti mo Chais lean anocht agus cuirfidh me trial I uirthi' go bhfeicl me. Ma ta sf aoa1ta or a dheanamh p6sfidh me I, ach muna bhfuil sf abalta 6r a dheanamh cuirfidh me tu fein agus r chun bais. D' imigh an Phrionsa agus an cailln og go dtl a theach fein. Ar maid In thug an Phrionsa an cai lin 6g leis isteach i seomra mh6r a bhi Ian de fhear. Dean or den bhfear seo uilig roimhe an mhaidfn no cuirfidh me tu fhein agus do athair chun bais. Ansin chuir se glas ar an doras agus d' imigh se. Shuf Roisfn sfos agus thosaigh si ag caoineadh,''nf feidir liom or a dhean– arnh, nf feidir liom or a dheanamh:· leis sin d' oscai I an doras agus shiul an fear beag og seo isteach. "cad a bhfuil tu ag caoineadh faoi a duirt se lei? ··ouirt an Phrionsa liom or a dheanamh as an bhfear seo, ach nf teidir liom:· 'Ma thuganri fu an rud sin ar do mhear dom dheanfaidh me or duit " Thug Roi sin an fainne don fhear og agus ansin shuf an fear beag sfos. Bhf amhran beag a chanadh aige: ' Ho, He,. casfaidh me e, casfaidh me e, Timpeall is timpeall is timpeall arfs, Ho, He, casfaidh me e.'' Lean se mar sin go dtf go raibh 6r deanta den bhfear uilig, agus ansin d' imigh se. Ar maidin d' oscai I an doras agus thainig an Phrionsa isteach. Oh, go maith, go maith. Thug se greim laimhe lei agus thug se isteach i seomra I, seomra a bhl chomh mc5r agus comh leathan arls is a bhl an chead cheann. Dean or as an bhfoar seo roimhe an mhaidfn no cuirfidh me tu fhein agus do athair chun bais. Ansin chuir se glas ar an doras agus d' imigh se. Shu I Roisfn sios agus thosaigh s( aon ni agam le tabhairt duit. An dtabharfaidh tu do chead leanbh dom? Ach b' fheidir nach mbeidh leanbh agam go dteo arsa si. Ach ma ta tabharfaidh me du it e. " Shuf an fear beag slos agus thosaigh se ag canadh amhran beag; ,. Ho He, casfaidh me e. casfaidh me e, Timpeall is timpeall is timpeall arls, Ho, He, casfaidh me e: Lean se mar sin go dtf go raibh 6r deanta den bhfear uilig, agus ansin d' imigh se. Thainig an Phrionsa isteach agus chaith sea dha laimh thart ar mhuineal Roisfn. Posadh iad go goirid ina dhiaidh sin agus bhl siad go sona sasta ina dhiaidh sin. Go goirid ina dhiaidh sin bhi leanbh acu agus bhi gach duine sasta. La amhain nuair a bhi Roisfn ag tabhairt a cu id don leanbh nuair a d' oscai I an doras agus thainig an fear beag og seo isteach. '' Tabhair dom an leanbh seo mar is liomsa e:· "Nf leat e agus nil me dul a thabhairt duit e.'"'Rinne mise or duit agus anois ni thabharfaidh tu mo leanbh dom. Is fearr liom an leanbh na aon nf ei le ar an domhan seo. Tabharfaidh mise or duit: "Seo an rud a dheanfaidh me. NII a fhios agat cad is ainm dom. Tabharfaidh me tr f la du it le fai I amach cad is ainm dom? agus ma ta fhlos agat cad is ainm dom nf thog· faidh me an leanbh uait: O' imigh se ansin. Chuir R6isi'n teachtaire amach le liosta de gach fear san ait a scriobh sios. Thainig se arais agus bhr liosta mor fada leis. Thainig an fear beag isteach agus d' iafraigh se "cad is ainm dom?" An tu Oisfn? Nf hea, NI Hea. An ti.i Fionn? NI hea, Nf hea. An tu Seamus? Nt hea, NI hea. Duirt Roisln gach ainm ar an liosta ach i ndiaidh gach ainm deireadh se, Nf hea, nf hea. Tii dha la ei le agat le mo ainm a fhail amach. D' imigh se ansin. Chuir Roisfn an teachtaire amach le Iiosta de gach .fear san ait a scrfobh sios. Thainig se arals agus bhl lfosta mor Manta aige. Thainig an fear beag isteach 'agus diafraigh se, 'cad is ainm dom?'' An tu Brian? NI hea, nf hea. An tu Peadar? NI hea, nl hea. An tu E'amann? Ni hea, nf hea. Duirt Raisin gach ainm ar an lfosta agus i ndiaidh gach ainm duirt se. ni hea, ni hea. Ta la amhain agat le mo ainm a fhail amach. D' imigh se ansin. Chuir Roisfn an teachtaire amach ag caoineadh. ' NI feidir liom or a dheanamh; NI teidir liom or a dheanamh .. Leis sin d' oscail an doras agus thainig fear og isteach. " Cad a bhfuil tu ag caoineadh faol a deir se lei? .'"Duirt an Phrionsa liom or a dheanamh as an an la ina dhiaidh sin arfs agus nuair bhfear seo, ach nf feidir liom. · a thainig se aris duirt se. Ni bhfuair Ma thugann tu an rud sin ata thart me ach aon ainm inniu. ar do mhuineal dom dheanfaidh me Nuair a bhi me ag dul thar an 6r duit. Thug Raisin an rud do agus choill chonaic me teach beag an-dheas ansin shul an fear beag sios. Bhl Taobh amuigh den teach bhi gairdin amhran beag a chanadh aige; deas agus bhf tine losta sa ghairdfn ' Hd He, casfaidh me e casfaidh - agus bh f fear beag ag damhsa thart • me e, , . , Timpeall is timpeall is timpeall arls, f~n tine agus amhran deas a cheol H6 He casfaidh me e.'' Lean se mar sin atge. . go dti go raibh or deanta den bhfear ui I ig, Ho, He, togfaidh me e, t6gfaidh me e, agus ansin d' imigh se. Nil fhfos aici cad is ainm dom, Ar maidln d' oscail an doras agus Is mise Luidln Mac Lu. Oh, ta a thainig an Phrionsa isteach. Oh, go maith fhios agam anois cad is ainm don go maith. Thug se greim laimhe lei agus bhfear a rinne an t-or dom. thug se isteach i seomra a bhl chomh Thainig an fear beag isteach agus m6r agus comh leathan arls is a bhl an d' iafraigh se, cad is ainm dom? cheann roimhe sin. Dean or as an An tu Cu Chulainn? Ni hea, ni hea, bhfear seo roimhe an mhaidtn no cuir- An tu Michi lin? a duirt Rois In go fidh me tu fhein agus do athair chun magui I, ni hea, ni hea. b<iis . Ansin chuir se glas ar an doras An tu Luidin Mac Lti. A dtlirt agus d' imigh se. Roisin . Ce ad' inis sin duit arsa Shul Roisin siOs agus thosaigh sf seisin, agus bhuail sea chos comh ag caoineadh . • Ni feidir liom or a trom ar an t-urlar go chuir sea chos dheanamh, nl feidir liom or a dheanamh. frid an t-urlar le trean feirge. leis sin d' oscail an doras agus thainig O' imigh se agus ni bhfaca aon an fear beag og seo isteach .. Cad a duine e o sin amach. bhfuil tu ag caoineadh faoi a duir.t se Mhair an RI agus an Banri.on agus lei? ,.Duirt an Phrionsa liom or a a inion go sona s~sta ina dhiaidh sin. dheanamh as an bhfear seo ach ni feidir liom: .. Cad a thabharfaidh tu dom ma dheanamh mise an t-0r duit? Nil Anna Nf Ludhog, A.2 Scoil C'huimsithe, Na Gleanntal, Co. Dhtln na nGall. Leann an Cabhlach Ta rud ur tosaigh againne ar an scoil anois. "Leann an Cabhlach"a tugtar air. Rud iontach suimiul ata ann agus ta cuid mhor eolais le fail uaidh. · Tagann se uair amhain gach seach– tain _agus innseann se du inn fa bhadal na hEireann. lnnseann se ce' n ait, ce' n uair agus an rud a bhlonn ar bord ag gach bad maidin De Luain. Naoi mbad ata ann uilig agus bfonn siad i ngach ait trid an domhain sa nAfraic, Meiricea, Eoraip agus an Astrai 1. Bfonn eolas fa bhaile eigin ann fosta agus cuideann sin go m6r lenar gcuid Tlreolais. Ta suim mhor ag gach duine agairm ann agus foghlamalonn muid cuid mhor uaidh. Maire Claire Nie Giolla Bhride. Scoi I na nDoirl 3eaga. Is iomal abhar sa scoil againn furast agus deacair ach si lim fein gur be ''Leann na Cabhlach'' an ceann is tiarr mar ta se siumiuil, furast, agus taitneamhach. An chiall ata le "Leann an C~bhlach'' mi badai losta na hEireann a theann gach ait thar an domhan a fhail ar an learsciiil, fail amach ca bhfuil siad ag dul agus Caide an losta ata leo. Na badaf ata i gceist na an "Irish Cedar'', "Irish Plane'' "Irish Stardust,'' "Irish Star,'' "Irish Pine,'' "Irish Elm,'' "Irish Sycamore,'' "Irish Rowan,'' An chead seachtain bhl learscail den domhan isteach leis anois gach sea:: htain tig paipear agus an teolas uilig air. Ar an taobh eile den phaipear bionn n6ta ar cheann , - Ein na hEireann de na bai lte air. Blm ag fanacht leis gach seachtain. Peadar Mac Giolla Bhride. Scoil na nDoirl Beaga. Cuireann Comhlucht Long na hEire– ann Teoranta amach an bhilleog seo gach Luain. Bheireann se eolas duit cen ait a mbionn longa trachta na hEireann ag mean lae gach Luan. lnslonn se fosta an cineal lasta a bhlonn a iompar acu. Ainmneacha crann ata ar mhor chuid longa lasta na tire seo. Ainmneacha mar Irish Elm, Irish Cedar, Irish Rowan agus Irish Sycamore. lompraionn siad cruai, gluaisteain, grain, f6sfait agus bruitin adhmaid. Leigh me ar an phaipear De Ceadaoine go mbeidh dha long lira ag dul ar an tsnamh. Irish Larch an tainm ata ar ceann doibh. Beidh an long sin ag dul ar an tsnamh i mi luil. Is i nGlaschu a togadh e agus beidh se abalta 26·000 tonna a iompar. Irish Oak ata ar an bhad ei le agus beidh se reidh le obair ag deireadh na miosa. Le goirid a cuireadh amach an Irish_Pine agus Irish Maple. Longa na hEireann uilig le cheile d' iomproch siad 2"3,000 tonna. Sin an figiur is mo ariamh i stair na Comhluchta. Ar chul gach billeog bheireann se cuntas ar bhai le aithri gach seachtai n. Mar shampla Houston, Sydney agus Tampa. Sllim fein go bhfui I " Leann an Cabhlach" iontach suimiul. Bheiream se eolas maith duit fa na bailte agus a gcuid Ollmhuirithe. Ta eolas maith ann do phaisti bhunscoi le othaobh Tfreolais de. Donnchadh Mac Niallais Scoi I na nDoiri Beaga. AN PREACHAN Corvus Frugi legus Rook 'Se an preachan a ~hfonn i gceist ag mui ntir na hEireann nuair a luann siad an "crow'' as Bearla. Mar a fheicfidh tt."1 thuas "rook'' an Bearla ceart ata air. . Taobh amuigh den ghob ata ban, bionn an corp dubh a~us e tuairim ar ocht norlaigh ar fad. Sa chead bhliain ar an tsaol cailltear cleiti' as th art faoi bhun an ghoi b rud a fhagann cuma gheal air. Ar thalamh na feirme is mo a fhei ct ear an preachan ce narbh amhlaidh i gconai. 'Sna crainn a rinne an preachan conai i dtus ama. Le forbairt na talamhaiochta leath- 11a1gn an re1mse ina mblonn teacht ar an phreachan o na steipeanna i lar na hEorapa anonn fhad le hEirinn. Ar chaitheogal agus ar bhar is mo a mhaireann se. Blonn saothar air nuair a shiocann an talamh agus teipeann air a ghob a sha i steach ann Ie theacht ar bhia no nuair a thig tromlach an tSamhraidh nuai.r a chruafaidh an talamh arls. Rud neamhghnathach amhain faoin phreachan, bfonn sea do no a ttr de bhlianta d' aois sula a dteann se i mbun neide, togann an chuid is mci de na hein gearrcaigh sa chead bhliain ar an tsaol doibh agus niltear cinnte cen fath nach amhlaidh don phreacha·n. M.O .M.