Gaeltacht, 4 Bealtaine 1973

• cURSA cAscA Rann na Feirste 1973 ' Ta cursa ar Nua·Litriocht na Gaeilge a reachtail i lathair na huaire i gColaiste Bhride, Rann na Feirste. Ta 200 scolairl o na S6 Contaetha ag freasta I ar an chursa seo, a mhaireas ar feadh seachtaine, on 21u - 28u Aibrean. An tAthair Tomas Mac Partholain, o Cholaiste Mhac Naoise, Co. Aontroma, ata mar Uachtaran ar an Cholaiste, agus Padraig Mac Suibhne, Conallach ata ag teagasc i nDroichead Atha ata mar Runai. Do reir chosulachta, ta na scolairf ag baint an-tairbhe, agus an-suit go hairithe, as an chursa seo. Bionn ranganna acu gach la, ach fit.i amhain ansin bfonn spiorad na laethanta saoire in uachtar, no ni thoisionn na ranganna go dti an do a chlog san iarnoin. Agus arls ta rogha ag na scolairi: thig leo Nua-Fhi liocht a dheanamh no an tsean-fhi liocht; thig leo drama a dheanamh no an gearrsceaI agus udair chailiula mar Sheosaml\ Mac Grianna agus Micheal 6 hOdhrain; ta ranganna comhra agus diospoir· eachtar ann, agus rang don aistriu prois. Deir na scolairr iad fain go bhfuil nfos mo tairbhe a bhaint acu as an ch1.frsa ghairid seo na a bhain· feadh siad as cursa tri seachtaine sa tSarrfttradh. Agus ba cheart go mbeadh fhlos acu, no bhi cuid mhaith acu ar chursar Samhraidh cheana fein. Ar ndoigh, ta cuid mhaith den chreidiuint ag dul do na muinteoirf ata ag teagasc ar an chursa; agus arls is fiu cuimhneamh ar an ni seo - go dtig na muinteoirf seo go leir, beagnach o na Se Chontaetha. Ach nf bheadh cursa ar bith ann gan na scolairl, agus is mor an tuar dochais e don "Eire Nua', a mbitear ag caint comh minic sin uirthi anois go bhfuil an diograis agus an Gaelachas chomh laidir sin in aos og na hEireann, mas stat tomhais ar bith e an 200 scolairl ata fa Rann na Feirste an tseachtain seo• ,An tAthair Tomas Mac Partholain, o Cholaiste Mhac Naoise, Co. Aontroma, ata mar Uacht· aran ar an Cholaiste BALLAI LUIMNIGH • Cathal Mac Criostal as an Omaigh eta ar 01 lscoi I in Manchester agus a bhi ag bualadh an bodhrain ag an cheili mor. . Ag baint suit as an Cei Ii Mor. Se Buionn Ceoil Ceoltoirf Tradisiunt~ Rann na Feirste agus Doiminic 0 Brollchain as Cumlach, Contae Ard Mhacha ar an Bones Cassanetts a sholathairigh an ceol. M61ann muid lucht stiurtha an chursa, .-,us ta sui I againn go bhfeicfidh muid anseo aris iad. AR CloS -.___..... °""~e.H FH£A~I{ (! f't-T ~ FH~L. / lar Bhun Oideachas Fado Bfonn cuid mhaith cainte ar scoltacha agus ar chursaf leinn, sa la ata anois ann. Bfodh sin mar ata. Bhearfaimid ar suil siar trf chead deag bliain agus tamalt ina dhiaidh. Ag barr Loch Dhun Luiche go direach faoi scath na hEaragaile ta ' ' , Dun brea nua aimsearcha, cosan muas uaidh ag geafta ag bun an chosain. Ta leana thart ar an teach cdnal ata ag an gheafta. Sin an ait a rabh mainistear cruiceogach sa seachtu h-aoi s. Ta tuairim ann go rabh an main– istear ansin o aimsir Phalladius, a thainig roimh Naomh Padraig. Tuairm ei le gur Toman, manach a bhi ag sit.ii le Colmcille a bhunaigh an mainistear. Mas ea, nl rabh turas r6-fhada aige as Gartan, ait duchas Cholmcille, go Gleann Nimhe mar tugadh ar an ait. Nfor imigh se gan a rian a fhagai I ar an cheanntar. Ta Gleann Tornain mar ainm ar chuid den duiche go fOill. Mainistear cruiceogech a bhf i nDun Luiche. Meastar gur abhair sagairt a bhf ag staidear ann. Chuir siad seo futha sna bothain cruiceogacha a bhf thart ar an mhainistir. Ni rabh aon chorfts tai sti I ann san seu no sa seachtu haois ach siul cos. Buachai II 6g a thainig go dtf an scoil is d6iche nach deacha se abhai le ar feadh blianta. I ndiaidh an re-ordha n( chluin– imid tracht ar Dhun Luiche go dtl an 17u aois. NIrabh na hlarlaf a d' imigh sa bhliain 11i07, glanta amach as Tfr Chonaill, gur thoisigh an ghearleanuint. Bhf mainistir i dToraigh ach banuigheadh I. Ba e Toraigh lar ionad an chreidimh sa taobh thuaidh de Thfr Chonaill. Ni .rabh teora le parroisti mar ta anois. Bhi Parroiste Thoraigh ag slneadh thar Cloich Cheannfhaola ar fad, agus siar go Srath na Corcra, i nGaoth Dobhair. Nuair a d' imigh na hlarlaf, bhf an tfr gan chosaint agus ba ghairid go dtainig cabhlach airm gur scrlos siad Mainistear Rath Maolain, agus ar aghaidh leo ansin go Toraigh. Bhl run acu gach manach ar an oilean a chur chun bais, ach d' eir– igh le cuid acu ealodh. Bhain siad Dun Luiche amach sa bhliain 1610. Bhfodmanaigh ag leamh aifrinn ag Creag Na Sagart, sin ionad foscaidh a bhi san ait. Thagadh daoine as gach cearn chun Aifrinn ann agus mhair an cleachtu go dtl an bhliain 1660. Creidim gur eirl an tsei lg ro·ghear agus go mb' eigin do na manaigh teicheadh. Nf chluintear m6ran iomraidh ar leinn i nGaoth Doir nios moille ach go rabh "Scoi I Cois Claidhe'' ar an chladach ag an Ghlaisigh. NII eolas ar bith fan scoi I seo ach go ndeirtear sa tseanchus go rabh Mac Maolmuire an Bhata Bhul, ag freasta I uirth I. Ffor bhreagach an sceal, leirionn se go rabh buachailli as baile isteach ag staidear ar an Ghlaisigh ach ma bhf, is faoi cheilt a bhl siad ann. Caitlfn Nie Giolla Bhrfde