Iascaireacht: iascaireacht scadán le eangacha fáinne, amach ó Inis Bó Finne ó Oileán Árainn. Báid seoil a bhí in úsáid ar dtús agus báid innill ansin. Cur síos maith ar na báid.

Fad: 00:04:03 Éist

---

Ag iascaireacht na mbradán as na Dúnaibh. Bhíodh siad ag bráth go mór ar chomharthaí aimsire agus bhíodh siad eolach go maith ar an aimsir. Bhíodh siad ag díol an éisc in Ailt an Chorráin agus i gCeann Caslach. Thosaigh siad ansin ag fáil scadáin amach ó Inis Bó Finne agus Baile an Easa. Bhí léir báid ag iascaireacht ansin. Mhair sin 9 mbliana ach de réir a chéile, thosaigh na scadáin ag imeacht uathu. Ní raibh saothrú mór san iascaireacht san am sin

Fad: 00:05:41 Éist

---

Móin: Thosaigh Éamonn ag iascaireacht lena athair go hóg, bhí sé fós ar an scoil. Iascaireacht scadán. Théadh siad go Cnoc Fola leis an mhóin a thabhairt isteach an oileáin go Toraigh. Bhí obair mhaslach le giollacht móna ar tír mór agus a cur i mbáid lena iompar isteach go Toraigh. Bhí oiread oibre arís ar an oileán leis an mhóin.

Fad: 00:05:12 Éist

---

An Wasp – bád a chuaigh go tóin poill amach ó chósta oileán Thoraí agus cailleadh go leor daoine. Bhí siad ag gabháil a thógáil cíos i dToraigh. Scéal ag Éamonn ón fhear a bhí i dteach an tsolais an oíche a chuaigh an Wasp síos.

Fad: 00:03:07 Éist

---

Imirce go hAlbain ag obair feirmeoireachta i rith am an dara chogaidh. Théadh léir as an bhaile anonn le linn an fhómhair os rud é go bhfaighidh siad níos mó uaireanta oibre. Bhíodh damhsaí acu sna bothaí oíche Shatharn. Bhí an pá beag £5-6 sa tseachtain. Bhí an lóistín garbh go leor.

Fad: 00:09:50 Éist

---

Chaith sé 6 mhí in Fifeshire ag obair in muileann páipéar. Ní raibh mórán dúil aige ag obair istigh, bhí léir dusta ansin. Ina dhiaidh sin d’oibir sé ag feirmeoir eile agus ag déanamh bealaí. Bhí léir Éireannaigh ag obair in Albain.

Fad: 00:01:57 Éist

---

A óige: A chuimhne ar a óige ag éirí aníos ar an oileán i dToraigh. Bhí na cailíní tugtha d’imeacht amach an Lagáin ar fhostach.

Fad: 00:02:29 Éist

---

Bhog sé as Toraigh go tír mór nuair a bhí rudaí ag éirí ró-chasta; bhí a bhean ag obair agus bhí na páistí beag, bhí sé féin ag iascaireacht agus ar shiúl ó bhaile. Thug athair a bhean céile an talamh daofa agus thóg siad teach ansin.

Fad: 00:02:57 Éist

---

Saol na n-oileán: Feiceann Éamonn difir mór ar an oileán anois na mar a bhí sé nuair a chónaí Éamonn ann. Níl mórán ag obair an talaimh níos mó. Tá an difir le feiceáil agus tú fiú ag dul isteach ar an bhád. Níl a dhath curtha anois, glasraí ná préataí. Tréigeadh na hoileáin uilig thart orthu ach Toraigh, tá an saol i bhfad níos fearr ná mar a bhí, cé nach bhfuil an obair le fáil ann. Ach measann Éamonn anois go bhfuil airgead acu gan iascaireacht ná obair ar bith a dhéanamh.

Fad: 00:07:27 Éist

---

Seanchas faoi mar a chuaigh Colm Cille go Toraigh: Le cuidiú Dé agus mo chuidiú féin, rachaidh an bata seo go Toraigh.

Fad: 00:02:14 Éist

---

Úr/créafóg a thógáil i dToraigh . Mórsheisear a tugadh orthu – seisear fear agus bean a ndeachaigh a gcoirp isteach i dToraigh, Scoilt an Mhór Sheisear. Cuireadh in uaimh amháin ag teampall Cholm Cille, ach gach maidin nuair a bhíodh na fir ag dul ag obair, bhíodh an bhean ar uachtar, chuireadh siad arís í ach gach maidin bhí mar an gcéanna, sa deireadh shocair siad í a chur in uaimh di féin agus chuir sin deireadh le sin. Thosaigh daoine ag tógáil an chré agus deirtear go raibh leigheas inti. Tógann daoine leo go fóill í, ina bpócaí nó i mbáid. Scéal faoi Scoilt an Ghlasáin agus mar a chuaigh Colm Cille isteach ar dtús, d’iarr Colm Cille spás a chlóca ar an oileán, fear de na Dúgánaí a bhí sé ag caint leis, Créafóg Cholm Cille a thógann na Dúgánaí go fóill.

Fad: 00:05:13 Éist

---

Tairngreacht Cholm Cille – beithígh ag an doras nach mbeadh bia ná deoch de dhíth orthu (tarracóirí). Dúirt sé nach mbeadh Gartán choíche gan capall bán. Ceann eile a bhí aige ná nach mbeití ábalta an difir a insint idir iníon fhir shaibhir nó iníon fhir bhoicht.

Fad: 00:01:33 Éist

---

Chum a athair mór, Éamonn Mac Ruairí, “Amhrán na Scadáin”, ceolann Éamonn é féin an t-amhrán.

Fad: 00:03:35 Éist

---

Ceolann Éamonn amhrán a chum sé féin le gairid faoi na báid seoil.

Fad: 00:09:07 Éist

---

Buaileann Éamonn cúpla port ar an bhosca: “An Buachaill Deas Óg.” Ceolann sé píosa den amhrán fosta.

Fad: 00:06:41 Éist

---

An caitheamh aimsire a bhí acu i dToraigh. Bhí siad ag ceol agus ag damhsa go minic. Ní raibh halla ar bith ann san am, i dteach na scoile a bhíodh na damhsaí, oíche chinn féile a bhíodh na damhsaí acu. Chaitheadh siad teach na scoile a chóiriú suas do na damhsaí, théadh siad ó theach go teach le lampaí ola a fháil le crochadh ar na ballaí ag na damhsaí. Bhíodh na lampaí le tabhairt ar ais do na daoine an lá dar gcionn. Bhíodh sean amhráin agus sean damhsaí acu nach mbíonn acu anois. Bhí boscadóirí ar dóigh ar an oileán, bhí Éamonn é féin ar fhear acu. Bhí an fear a bhí i teach an tsolais iontach maith fosta agus is iomaí uair a thugadh sé an bosca ceoil ar iasacht daofa. Is iomaí uair a bhíodh damhsaí i dteach an tsolais fosta agus thugtaí cuireadh do dhaoine an oileáin.

Fad: 00:06:45 Éist

---