An teach cónaithe: tithe ceann tuí uilig a bhí ag na daoine san am sin, bhí saoir chloiche den scoith sa cheantar agus bhí siad ábalta iad a thógáil. Urláir creáfóige a bhíodh iontu.

Fad: 00:00:50 Éist

---

Bhí sé ina chónaí i nDún Éadan agus cheannaigh sé an chéad theach ar £30 i gceantar galánta agus cheannaigh sé an dara teach ar £750.

Fad: 00:03:49 Éist

---

Ag tógáil a theach féin sa bhaile.

Fad: 00:05:35 Éist

---

Bunadh na hÁite: Stair speisialta ar roinnt an talaimh a rinne an tiarna i ndiaidh am an Ghorta agus fá phíosaí talaimh a thug sé do thionóntaí Srath na Corcrach agus an tSeascann Beag. Ba thíos in Machaire Gathlán a thug sé na píosaí talaimh daofa. Bhí 57 acra de thalamh coitianta ann agus acra go leith ag achan tionánta le barr a chur. Áit bó agus áit leath bó. Thóg na tionantaí bothóga beaga thíos in Machaire Gathlán ach níl siad a n-úsáid níos mó. Chaith Dan cuid mhaith den tsamhradh thíos in Machaire Gathlán ag buachailleacht agus ina chónaí ina bhothóg bheag. Chaitheadh siad an báinne a iompar aníos as Machaire Gathlán ach an tráthnóna suas na bhaile.

Fad: 00:09:31 Éist

---

Ní raibh ach teaghlach ná dhó a chónaí lán aimseartha sna tithe in Machaire Gathlán, théadh an chuid eile síos sa tsamhradh agus an t-eallach leo le seans a thabhairt don fhéar fás. Bhíodh an t-eallach ar an thalamh coitianta, curraíocht is mó a rinne na daoine agus d’fhágadh siad píosaí den talamh bán. Bhíodh fir thíos ag imirt gailf fosta agus d’fhaigheadh na gasúir 6d as friotháileamh. Bhí buachailleacht le déanamh ansin acu. Tá’n sean teach a bhí acu féin ina sheasamh go fóill ach tá sé ina bhallóga.

Fad: 00:09:07 Éist

---

Eoghan Charlie Eoin, a uncail, cearpantóir ar dóigh a bhí ann. Thóg sé an teach gailf daofa agus cfhórigh sé léir tithe eile. Chuireadh sé díon ar thithe fosta agus ní raibh mórán léinn aige ach bhí sé ábalta tomhais ina chloigeann.

Fad: 00:00:57 Éist

---

Bád iascaireachta ag dul go Gola, ag iascaireacht suáin. A uncail a gceannacht ag an ché.

Fad: 00:02:31 Éist

---

Scoil Dhoire Beaga – bhí Dan maith ar an scoil agus mar sin bhí dúil aige ar scoil.

Fad: 00:01:33 Éist

---

D’fhág Dan an scoil roimh cheithre bliana déag agus cáineadh a mháthair dhá scilling dá bharr. D’oibrigh sé ar scéim na móna leis an Chomhairle Contae an áit a théadh siad amach ag tiontú mhóna ar an Chorrmhín. A chuimhne ar an am sin, bhíodh a gcuid bia le hithe amuigh acu, caidé a bhí le hithe acu. Bhí neart oibre le déanamh.

Fad: 00:04:37 Éist

---

Fuair sé obair ansin le comhlacht mór tógála Laidlaw ag tógáil droichid. Lean sé leis an obair innealtóireachta leis an chomhlacht Laidlaw ag tógáil droichid cé nach raibh sé oillte mar innealtóir, bhí sé ábalta an obair a dhéanamh. Cur síos maith ar an obair tógála. Chaith sé 14 bliana ag obair leis an chomhlacht sin. Phill a bhean agus na páistí na bhaile agus lean Dónalll iad. Chrothnaigh sé an jab agus an chraic a bhí acu. Bhí dhá theach aige i nDún Éadan agus bhí sé féin agus a bhean ina gcónaí i gceann acu agus an ceann eile glactha ar cíos ag daoine eile.

Fad: 00:15:12 Éist

---

Thosaigh sé ag obair le comhlacht tógála Burke & Clancy as Gaillimh. Chuaigh siad sa tóir air cionnas go raibh eolas aige ar thógáil droichid, “Bailey Bridge”. Ba thíos i mBaile an Daingean, píosa beag as Leitir Mór i gConamara a thosaigh sé ag obair ar an chéad droichead in Éirinn. Rinne siad obair ar dóigh agus rinne siad an obair a chríochnú go gasta. Tugadh ráillí anall as an Ghearmáin. Fuair na fir a bhíodh ag obair le chéile ar aghaidh go maith lena chéile. Bhíodh cóisirí acu go minic.

Fad: 00:16:33 Éist

---

Rinne sé jab eile i bPort Láirge agus jab eile in Ros Cré.

Fad: 00:03:02 Éist

---

Rinne sé jab eile ar dhroichead in Inver i gCo. Thír Chonaill agus bhí jab mór anseo. Bhí an réise níos faide na droichead na Gaillimhe. Cur síos ar an obair, na daoine agus a am ansin.

Fad: 00:12:13 Éist

---

An obair a rinne sé nuair a phill sé na bhaile. Thosaigh sé ar thógáil tithe agus thóg sé tithe go leor. Thosaigh sé ar phost i mBaile Átha Cliath faoi obair don rialtas. Obair ar fhoirgnimh rialtais ar fud na tíre. Ba post maith é ach bhí cuid mhór tiomáint le déanamh ó cheann ceann na tíre. Cur síos ar a am ansin, an obair agus na daoine.

Fad: 00:10:33 Éist

---

Os rud é ansin go raibh sé as obair tamall fada, chuaigh sé ag lorg rud inteacht le déanamh. Mholl a dhochtúir do athshlánú a dhéanamh agus go mbeadh sé ábalta ceird a fhoghlaim. Rinne sé cúrsa innealtóireachta agus fuair sé oideachas ansin. Fuair sé teistiméireacht óna mhúinteoir le freastal ar choláiste eile.

Fad: 00:05:05 Éist

---

D’imigh Dónalll go hAlbain ar 9 Iúil 1948 lena chol ceathar, Charlie Hudaí Bháin. Thug Charlie anonn é mar go raibh aithne aige ar na feirmeacha agus bhí aithne mhaith air. Obair feirmeoireachta a thosaigh sé air. Ba trí mhíle as Kelso a bhí an feirm. Bhí an cogadh thart ach bhí na rasíní i bhfeidhm fós. Bhí an botaí ina raibh sé ag fanacht garbh. Chaith sé an fómhar ansin agus chuaigh sé as sin go feirm eile in Fife. Bhí áit ar dóigh aige. Leath choróin san uair an pá a bhí aige in 1948.

Fad: 00:17:14 Éist

---

Tháinig sé na bhaile tamall agus chuaigh sé anonn go hAlbain arís. Bhí sé ag obair ar fheirm eile agus ansin fuair sé obair go leor i nGlaschú ar oibrithe poiblí. Bhí léir as an bhaile thall in Albain san am sin.

Fad: 00:05:25 Éist

---

Úsáid an talaimh a bhí acu thíos in Machaire Gathlán. Baint feamainne i gCladach na Dubha. Bhí cearta ag na tionóntaí ar bhaint na feamainne fosta.

Fad: 00:02:01 Éist

---

Sean séipeal Mhachaire Gathlán – istigh sa tsean reilig. Oileán na mairbh – nuair a d’iompraítí na coirp agus d’fhágtaí síos na coirp agus dhéantaí scríste ag an phointe seo agus ba sin an chúis ar tugadh oileán na mairbh air. A chuimhne ar an tórramh deireanach a iompraíodh ar charr beithígh síos go reilig Mhachaire Gathlán (Eddie Philip).

Fad: 00:04:13 Éist

---

Ceantar uasal sióga as Doire Beaga síos go Machaire Gathlán. Ceol galánta sióige le cluinstin le cois na habhann as droichead Dhoire Beaga síos go Machaire Gathlán.

Fad: 00:04:40 Éist

---

Bhog sé as Glaschú go Dún Éadan, bhí léir as an bhaile ansin fosta. Chaith sé an chuid eile dena chuid ama thall in Albain i nDún Éadan. Bhíodh sé ag leagan cáblaí. Ach ansin bhí timpiste aige, thit sé de scafall agus bhris sé na cnámha ina dhá lámh.

Fad: 00:05:29 Éist

---

Cur síos ar an teaghlach, bhí siopa búistéar ag a athair agus théadh a uncail Hudaí Charlie Eoin thart ag díol éisc le beithíoch agus carr.

Fad: 00:04:04 Éist

---

Bhí cluichí gailf i ndiaidh tosach agus bhíodh léir fir thíos ag imirt gailf. Ní raibh teach gailf acu san am agus thóg uncail Dhónaill teach adhmaid ann.

Fad: 00:01:53 Éist

---

Caitheamh aimsire: Bhunaigh sé club peil gaelach i nDún Éadan. Bhí scoith na n-imreoirí acu sa chlub agus tháinig siad as achan chearn den tír. Ba Naomh Colm Cille ainm na foirne agus níor buaileadh ariamh iad. Bhris siad suas agus ansin bhunaigh sé foireann sacair.

Fad: 00:10:39 Éist

---