Ocras go leor am an chogaidh. D’fhaightí mála plúir uair sa mhí. Bhítí ag smuigleáil tae isteach as an tuaisceart ar an mhargadh dubh. Bhíodh siad ag díol mhóna fosta agus a tabhairt amach go Leifear.

Fad: 00:04:34 Éist

---

An obair a bhí aige féin le déanamh nuair a bhí sé óg. Ag dul go Aonach na nGleanntach le hainmhithe agus Aonach an Bhrócaigh. Bhí ceannaitheoirí ag teacht as Contae Fhear Manach. Thugadh siad trasna na habhann iad.

Fad: 00:02:41 Éist

---

A chuimhne ar an traein ag iompar carráistí caorach. Scéalta beaga eile grinn faoin traein am an chogaidh. Ba 1/6d an pá sa lá do na fir a bhí ag tógáil na ráillí.

Fad: 00:05:21 Éist

---

A chuimhne ar an chéad raidió i gceantar na nGleannta am an chogaidh; nuacht an chogaidh a fháil acu.

Fad: 00:02:12 Éist

---

An sagart Mac Phaidín agus chomh géar agus a bhíodh sé ar na daoine, ní ligeadh sé do na daoine damhsaí agus a leithéid a bheith acu.

Fad: 00:02:50 Éist

---

A óige ar an scoil, bhí 60 dalta ann nuair a bhí Eoghan ar an scoil ach níl ann ach 17 anois. Bhíodh siad ag fáil na bpunta ar son an Ghaeilge agus dhéanadh an máistir cinnte go bhfaigheadh gach duine an t-airgead, bhíodh sé ag teagasc an Ghaeilge dóibh i ndiaidh am scoile.

Fad: 00:02:33 Éist

---

Ag dódh an fhraoigh agus an féar ar na cnoic san Earrach. Stad siad do mar go raibh pisreog ann a dúirt go gcloistí caoineadh i ndiaidh sin.

Fad: 00:01:08 Éist

---

Ní raibh mórán léinn ag na daoine san am, scéal fhaoi fear a thosaigh ag léamh an nuachtáin ar an traein ach ní raibh sé ábalta léamh. Scoil oíche in Éadan Fhionn Fraoch a thug beagán léinn dona daoine. Chuidigh seo go mór leo ná ní raibh fá na gcoinne ach imirce nuair a d’fhág siad an scoil.

Fad: 00:01:47 Éist

---

Sloinnte an cheantair.

Fad: 00:01:08 Éist

---

In 1963 chuaigh sé ag obair in Londain, obair thógála agus tamall gairid ag díol árachais. Chaith sé cúpla geimhreadh ag obair thógála in Sasana. Obair chrua a bhí ann. Phill sé na bhaile in 1970. Chuaigh sé ar ais cúpla uair ina dhiaidh sin ag obair agus bhí am maith go leor aige.

Fad: 00:02:02 Éist

---

An Tiarna Wilson a bhí sa cheantar agus Maxwell an maor seilge (gamekeeper). Ní raibh an Tiarna Wilson ró olc ar na daoine.

Fad: 00:02:00 Éist

---

Cleasaíocht i dtithe faire – tarraingt an ruball as an mhuc.

Fad: 00:02:01 Éist

---

Tithe Faire: Deirtí urnaí agus paidrín do dhuine nuair a bhíodh siad ag fáil bhais. Oirtheáil – thosaigh sin am an ghorta le cuidiú leis an teaghlach ach ina dhiaidh sin thosaigh an t-airgead ag gabháil don tsagart. Scairtí amach ar an altóir caidé a thug gach duine, bhí duine speisialta pioctha amach le seo a léamh amach ag an tórramh. Bhí sin ag tarlú nuair a fuair a athair bás in 1963.

Fad: 00:02:36 Éist

---

Cleamhnas: cúpla scéal faoi chleamhnas. Tá cuimhne ag Eoghan ar chleamhnas.

Fad: 00:06:26 Éist

---

Ainmneacha na gcnoc agus tá scáthlán beag in áit a léadh an sagart Aifreann in am na bpéindlithe. Bhíodh bothóga amuigh ar na cnoic fosta.

Fad: 00:02:31 Éist

---

Seilg cearca fraoch ar na cnoic 1940-41. D’fhaigheadh sé leathchoróin sa lá go minic.

Fad: 00:02:27 Éist

---

Luibheanna: bhí luibh sa talamh a leigheasadh achan aicíd.

Fad: 00:02:45 Éist

---

Daoine a bhí ag éileamh leis an chréachta agus bhí an chuid is mó acu ag fáil bháis leis. Bhí sé ar a dheirfiúr féin ach fuair sí biseach. Ní raibh ospidéil iontach maith san am, sin thart ar 1949 agus 1950. Ba fear darbh ainm Noel Brown a chur biseach ar na ospidéil agus ba é an fear céanna a chur tús leis an scéim “Mother and Child”.

Fad: 00:07:04 Éist

---

Comhartha Báis – Scéal eile faoi bhean a chuala urchar gunna a scaoileadh sa teach thuas sa lochta lá amháin, maraíodh deartháir di in Meiriceá ina dhiaidh. Amanna bhuaileadh uaigneas iontach mí-nádúrtha an teaghlach, comhartha báis, tharla seo do Eoghan é féin sula bhfuair a mháthair bás. Caoineadh agus soilse le feiceáil: fuair Eoghan comhartha nuair a fuair a athair bás. Solas beag ag teacht chuige ar an bhealach mór.

Fad: 00:06:45 Éist

---

Pisreoga: An marbhán, an t-eallach.

Fad: 00:02:11 Éist

---

An tAthair Danny Molloy, sagart iontach maith a bhí ann. Bhítí ag rá go raibh taibhse de bhean le feiceáil san áit san am, d’inis siad don tsagart agus dúirt sé nach raibh siad a gcur domhain go leor. Cumhacht a bhí ag na sagairt sa tsean am.

Fad: 00:02:56 Éist

---

Cumhacht an tsagairt, An Sagart Mac Phaidín a bhí ar na Gleannta san am, scéal faoin am a bhí sé ag cuardach tuilleadh airgid.

Fad: 00:01:13 Éist

---

Scéalta faoi na sióga, daoine a chonaic iad, áit uasal inár thóg fear slatacha agus chaill sé a chuid gruaige. Dár leis dá mbaintí dóibh go mbaineadh siad duit.

Fad: 00:01:50 Éist

---

Taibhsí – scéal a bhí ag a athair faoi thaibhse mná a bhí le feiceáil a thagadh ar ais le hamharc i ndiaidh na bpáistí. Scéal eile faoi fhir a bhí ag imirt chártaí le solas coinnle ach níor chaith an choinneál i rith na hoíche.

Fad: 00:04:32 Éist

---

Daoine a fuair bás leis an ghorta. Tá uaigheanna fá Leitir Ceanainn de pháistí a cuireadh le linn an ama sin.

Fad: 00:00:49 Éist

---

A chuid seanchais ar an scríbhneoir áitiúil Patrick Mc Gill. Rugadh agus tógadh Mc Gill ins an chomharsanacht a bhfuil cónaí ar Eoghan. Scríobh Mc Gill an fhírinne agus labhair go minic in éadan an chléir.

Fad: 00:02:54 Éist

---

1914 – d’imigh a athair go Meiriceá agus chuaigh sé ag obair in mianach chopair in Butte Montana. Is iomaí timpiste a raibh cuimhne ag a athair air, bhí an áit iontach dainséarach agus chuaigh na mianraí ar stailc ar feadh 6 mí. Throid Jim Larkin as Baile Átha Cliath cás na bhfear. Chaith sé ceithre bliana ag obair sa mhianach sular phill sé na bhaile agus cheannaigh sé teach agus feirm beag in Éadan Fionn Fraoch ar shé chéad punta. Chuir sagart mallacht ar theaghlach crosta eile a bhí ann sular cheannaigh a athair é. Bhí siad ins na “Molly Maguires”.

Fad: 00:09:15 Éist

---

Imirce go Meiriceá – bhí sin coitianta go leor i gceantar na nGleannta. Scéalta grinn faoi dhaoine a d’imigh nach móran léinn ná béarla acu.

Fad: 00:05:48 Éist

---

D’imigh léir daoine ar imirce san am sin go Meiriceá, thosaigh rudaí a bhisiú sa bhaile, nuair a tháinig siad na bhaile, cheannaigh siad píosaí beaga talaimh ach bhí an talamh iontach daor i ndiaidh an chogaidh.

Fad: 00:01:23 Éist

---

Ceol Loch Fhia – dán a chum bean áitiúil darbh ainm Jane Mc Monagle. Loch Fhia’s Shore, an t-amhrán a rá arís aige i mbéarla.

Fad: 00:04:21 Éist

---

Logainmneacha - Éadan Fionn Fraoch an t-ainm ceart ar an bhaile fearainn.

Fad: 00:01:38 Éist

---

An Ghaeilge ar an scoil nuair a bhí sé óg. Bhí dúil iontach ag an chigire sna seanfhocail, bhíodh an máistir ag iarraidh seanfhocail a fhoghlaim daofa, scéal grinn faoi seo.

Fad: 00:01:19 Éist

---