A cuimhne ar an am a chuaigh thart agus athrach an tsaoil: Damhsaíocht ag na Croisbhealaí, sa choláiste, i dteach na cúirte agus a cuimhne ar sin. Bhíodh am mhaith acu. A cuimhne ar an lá aonaigh fosta. Chonaic sí dhá chogadh mór, a cuimhne ar seo.

Fad: 00:02:30 Éist

---

A cuimhne ar na Dúchrónaigh ar an bhaile agus iad ag tógáil stócaigh óga na háite leis an droichead i mBedlam a chóiriú. B’iad fir na háite a shéid suas an droichead sa chéad áit.

Fad: 00:02:58 Éist

---

Rugadh Máire i nGlaschú ach phill an teaghlach na bhaile agus chónaí i gCill Ulta. Tógadh ar fheirm beag í. As an Cheathrún a hathair agus as Cill Ulta a máthair. Chuaigh sí na scoile i nGort an Choirce nuair a bhí sí 6 bliana d’aois. Bhíodh obair feirme le déanamh aici, obair phreátaí agus obair an Earraigh. Bhí ainmhí acu sa bhaile agus bhí buachailleacht le déanamh aici fosta.

Fad: 00:03:10 Éist

---

Bhí sí ar fhostach ar an tSrath Bán i dTír Eoghain agus i nDoire. Ó sin chuaigh sí go hAlbain, ag obair i mbialann a bhí sí. Nuair a d’fhág sí sin d’imigh sí go Sasana. An cineál céanna oibre a rinne sí ansin.

Fad: 00:03:53 Éist

---

Bhí a hathair ag obair ag oibreacha na ngás i nGlaschú agus chuireadh sé airgead na bhaile ag a bhean agus an teaghlach.

Fad: 00:01:14 Éist

---

Bhíodh siad costarnocht ón chéad lá de Bhealtaine go dtí mí Dheireadh Fómhair. Cheannaíodh a hathair éadach dóibh thall i nGlaschú, bhí sé iontach maith dóibh. Bhí deirfiúr agus deartháir léi ag obair thall in Albain ina dhiaidh sin. Bhí a deartháir Johnny sa chabhlach trádála (Merchant Navy). Tá léir den teaghlach thall go fóill.

Fad: 00:03:54 Éist

---

John Olphert, a uaigh agus a mhadadh.

Fad: 00:00:41 Éist

---

Bhain sí sult as an saol. Deir sí a urnaí go fóill gach oíche. Measann sí nach ndéanann obair chrua dochar ar bith do dhuine. Tá a deirfiúracha uilig curtha roimpi. D’fhoghlaim sí an Ghaeilge nuair a tháinig sí anall as Glaschú agus í beag. Ní raibh béarla iontach maith acu.

Fad: 00:03:39 Éist

---

Measann sí nach bhfuil an saol chomh maith anois agus a bhí, tá barraíocht airgid ag daoine agus mhill sin iad. Bhíodh comharsan iontach maith dona chéile fadó, ach anois tá cuid mhór éad i ndaoine. Dá mbíodh daoine tinn i dteach, shuíodh na comharsan san oíche. Chuidíodh siad le préataí agus a leithéid, bhí na tithe céanna ag na daoine fosta agus ní raibh duine ar bith níos fearr na duine ar bith eile.

Fad: 00:02:27 Éist

---

Taibhsí agus sióga, ní thugann sí isteach daofa ach tugann sí isteach do chomharthaí, fuair sí féin comharthaí corr uair, cnag ag an doras agus a leithéid. Fuair sí comhartha báis sula bhfuair a hathair bás, bhí trup ag an doras, chuala deartháir an trup fosta.

Fad: 00:02:29 Éist

---

Díshealbhú a rinne an Tiarna Olphert. Tháinig a máthair ar an tsaol i gCill Ulta agus bhíodh sí thíos ag aintín léi a bhí ina cónaí i nDroim na Tine ag cuidiú léi. Tháinig saighdiúirí na Sasana a gcur as na tithe agus bhí siad istigh in “huts” a thóg siad féin. Cuireadh amach as teach dhá stór iad. Cuntas ar an am sin. Tógadh na daoine agus tugadh go Leitir Ceanainn iad ar feadh dhá oíche.

Fad: 00:03:32 Éist

---

Bhí dhá oíche mhór aici dona breithlá 100 bliain, ceann san ostán agus ceann eile in ionad na seandaoine. Fuair sí €2,500 ón Uachtarán.

Fad: 00:01:16 Éist

---