Nuair a phill siad uilig na bhaile arís, an chéad rud a rinne a athair ná chuaigh sé amach agus cheannaigh sé bó. Bhí sé ar ais ar an sean dóigh!

Fad: 00:00:55 Éist

---

Nuair a bhí Dónalll ag fás aníos, ní raibh mórán fostaíochta sa cheantar. Bhíodh teaghlaigh iad féin go leor iontu féin, bhíodh siad ag iascaireacht agus ag feirmeoireacht, bhí a gcuid eallaigh féin, bainne agus uibheacha acu. Bhí a dheirfiúir níos sine ná é féin agus is cuimhin leis iad ag imeacht ar imirce breá óg. Rinne sin uilig dochar mór do Ghaeltachta agus don Ghaeilge. Ní raibh mórán úsáid sa teanga agus iad ar shiúl ar imirce.

Fad: 00:01:16 Éist

---

Iascaireacht na nDúnaibh: Bhí a athair agus a dheartháir ag iascaireacht gliomach agus bradán. Currach a bhí a úsáid acu agus iad ag iascaireacht gliomach. Bhí Mícheál é féin ag iascaireacht cúpla séasúr fosta. Bhí léir báid ag iascaireacht san am sin ach thit an tóin as go mór. Ina bharúil féin, tharla sin nuair a tháinig na báid mhóra as An Caisleán Nua (Greencastle) bhí eangacha rómhór leo a bhí ag tógáil bradáin agus an t-iomlán. Ní raibh ceann ar bith ag fáil fríd. Bhí siad ag saothrú airgead maith san am.

Fad: 00:03:19 Éist

---

Tar éis do pilleadh na bhaile, bhí sé ag iascaireacht fosta le cois an mhúinteoireachta ar feadh dhá shéasúr. Cheannaigh Mícheál teach tábhairne, An Síbín ar na Dúnaibh. Cur síos ar mar a cheannaigh sé an áit agus seanchas an tí tabhairne.

Fad: 00:05:18 Éist

---

D’oibir Mícheál in Ostán Ros na Binne ar dtús. Thosaigh sé féin agus na buachaillí óga uilig a ghabháil suas go Ostán Ros na Binne le giollaíocht a dhéanamh do na galfairí. Bhí sé ag fáil 5 scilling gach am.

Fad: 00:03:49 Éist

---

Ina dhiaidh sin bhí sé ag obair sa teach poist ag Nollaig ag iompar beartanna poist le cuidiú le fear an phoist. Bhí sé díolta go hoifigiúil.

Fad: 00:01:22 Éist

---

Thosaigh Mícheál ar phrintíseacht siúinéireachta agus bhí sé fostaithe ag Con Harvey agus d’oibir sé ar an halla damhsa, An Fiesta, i Leitir Ceanainn fosta. Ansin chuaigh sé go Ailt an Chorráin ar an ché.

Fad: 00:02:42 Éist

---

Bhí sé ar intinn ag Mícheál i gcónaí pilleadh na bhaile agus bhí rún aige múinteoireacht a dhéanamh. Rinne sé City and Guilds thall in Londain agus bhí suim aige teagasc i adhmadóireacht agus líníocht. Mhair sin trí bliana, ranganna oíche, é féin agus fear eile. Nuair a phill sé na bhaile rinne sé an scrúdú agus d’éirigh leis. Chuaigh sé ar an choláiste in Loch Garman nuair a phill sé na bhaile agus cháiligh sé mar mhúinteoir. Fuair sé a chéad scoil ar an Charraig in 1970 ach ní raibh sé ansin ach ar feadh míosa nuair a fuair a shean mháistir é a aistriú go mBaile na nGallóglach. Theagasc sé ansin gur éirigh sé as.

Fad: 00:04:13 Éist

---

Nuair a bhí trí bliana dena phrintíseacht déanta aige d’imigh sé ansin ag obair in Londain in 1963. Bhí sé ag stopadh ag a dheirfiúr. Nuair a d’imigh Mícheál ní raibh sa bhaile ach deirfiúr amháin sa bhaile agus bean eile i mBaile Átha Cliath. D’imigh an bhean a bhí sa bhaile agus bhí siad leo féin ansin. Shocair siad a ghabháil anonn. Dhíol siad suas sa bhaile agus d’imigh siad go Londain. Thug Mícheál jab dona athair ach ní raibh sé iontach sásta ansin. Sa deireadh tháinig Mícheál ar ais leo.

Fad: 00:03:16 Éist

---

Meath na Gaeilge agus an chúis le seo. Gaeilge uilig a bhí ag a mhuintir agus ag a theaghlach féin. Gaeilge uilig a bhítí a labhairt ar scoil fosta, sa rang agus sa chlós. Níl sí marbh ach níltear a labhairt ach oiread.

Fad: 00:02:23 Éist

---

Logainmneacha: Baile na nDeor (Baile na Deor a thugtar air) agus míniú ar an ainm; réaltóg a thit as an spéir agus go raibh sí le feiceáil san oíche.

Fad: 00:00:42 Éist

---

D’imir Mícheál peil gaelach ag 15 bliana d’aois. D’imir sé do fhoireann míonúr Ghaoth Dobhair agus le foireann sinsear na nDúnaibh. Bhí imreoirí maith acu san am.

Fad: 00:02:11 Éist

---