Tragóid a tharla nuair a thit girseach le binn. Bhí sí ag buachailleacht agus chuaigh sí síos taobh na binne le féar a bhaint don bhó ach thit sí. Ní raibh sí ach 18 bliain d’aois. Bhí a teaghlach istigh i rith an tsamhraidh, bhí an talamh ar cíos acu agus thug siad isteach an t-eallach. Dhéanadh daoine sin l’eallach san am le athrach a thabhairt don bhó, thagadh sí féin go Mín Doire Dhamh leis an eallach, an áit ar tógadh a máthair féin.

Fad: 00:03:26 Éist

---

Ní raibh leictreachas ná uisce ar bith ar an oileán ach bhí gás agus léir tobair fíoruisce acu. Bhí go leor uisce acu fa choinne eallaigh agus níochán agus mar sin. Ag deireadh na 50aí, bhi deontas de shórt éigin a thug gás agus gléas cócaireachta do dhaoine an oileáin. Ní raibh solas iontach maith leis an ghás. Bhíodh siad ag cniotáil agus a dhíol agus ní raibh solas iontach maith acu. Fuair siad lampaí tilly ansin agus bhí solas ar dóigh orthu sin. Tá ceann aici go fóill. Bhíodh mantles á n-úsáid orthusan. Ag obair le hola a bhí siad. Ní raibh mórán raidió ar an oileán ach bhí cúpl aduine dall ar an oileán agus fauir siadsan raidió ón rialtas. Bhí raidió i dtigh Nóra mar ba múinteoir scoile a deartháír agus bhíodh muintir an bhaile cruinnithe ag éistecht leis ach ní thiocfadh leo é a bheith ag dul rómhall acu. Bhíodh dúil aici sa cheol agus bhíodh siad ag dul ag na damhsaí cúpla uair sa bhliain. Ní raibh ceol ar bith aici féin.

Fad: 00:06:00 Éist

---

Thagadh na tórraimh amach go tír mór ar an 2 a chlog díreach go dtí an reilig. Ní théadh siad go teach an phobail, ní bhíodh aifreann ar bith i dtigh an phobail fá na gcoinne. A cuimhní ar thórramh a máthara agus an chéad chorp as Gabhla a tugadh ar chóiste na marbh (hearse). Ar charr a théadh siad roimhe sin. Ina dhaidh sin tháinig an nós amach go gcaitheadh an corp a dhul go teach an phobail. Bhíodh an sagrt acu i gcónaí ceart go leor sula bhfuair siad bás nó ina dhiaidh ach ní thugtaí an corp go teach an phobail.

Fad: 00:02:16 Éist

---

Ní raibh luchóga beaga i nGabhla araimh. Tá muintir Thoraí ag iarraidh creafóg Ghabhla leis na luchóga beaga a choinneáil amuigh agus tá muintir Ghabhla ag cuartú creafóg Thoraí leis na luchóga móra a choinneáil amuigh.

Fad: 00:00:38 Éist

---

Ag teacht amach go tír mór ag damhsaí. I gcuraigh sa tsamhradh agus sa gheimhreadh thagadh siad amach in half deckers. Chaitheadh siad fanacht sa bhád ar an Bhunbheag thar oíche corr oíche mar go mbíodh sé ró-gharbh le imeacht isteach go Gabhla. Bhíodh a mbricfeasta acu ar an bhád. Théadh na curraigh isteach ar an ché úr ag Port an Churraigh. Amanna bhíodh 24 currach ag teacht amach. Théadh siad go halla Dhoirí Beaga agus halla Bhaile Láir, ní raibh na damhsaí ró-dhaor, 2 scilling a chosain siad san am le fáil isteach. Níor tharla tragóid ar bith in am Nóra ach tharla roimhe sin, is iomaí duine a cailleadh.

Fad: 00:03:18 Éist

---

Nósanna: Mí an Phaidrín, théadh gach duine soir go dtí Trá na mBán, bhí dealbh den Mhaighdean Bheannaithe ansin agus deireadh siad an paidrín ansin achan tráthnóna i rith mí an phaidrín agus Domhnach ar bith nach mbeadh siad ábalta fáil amach ón oileán chun an Aifrinn. Bhí nós acu fosta an paidrín a rá in gach teach nuair a bhíodh an tAifreann ar siúl i dtigh phobail, ar 11.30r.n. agus i rith an chorgais. Ba nós deas a bhí ann. Ag na fairí a bhíodh ann, bhíodh nósanna acu ag díol an choirce agus ag cur amach tomhais. Bhí fear amháin, Ned Rua a raibh cuid mhór tomhais mhaith aige. Bhíodh léir cleasaíocht eile acu, cosúil le dallóga a chur ar fhir agus chaitheadh siad bean a fháil. Bhíodh tae déanta dóibh fosta agus arán le subh. Bhíodh píopaí creafóige a cu fosta agus é ag dul ó dhuine go duine.

Fad: 00:03:47 Éist

---

Ceithre bhaile fearainn i nGabhla, Ceathrú na Binne, Port an Chrainn, Ard na Máinsear agus Mullach an Aird. Bhí cnoc ann agus a cuimhní ar bháid a chonaic sí amuigh ar an fharraige lá amháin i rith am an chogaidh, conbhua (convoy) a bhí ann ach chuir sé eagla uirthi. Bhí siad ag tabhairt bia agus thuilleadh go Sasana ach tháinig na Gearmánaigh orthu agus chuala siad ar an nuacht ar an ráidio gur cailleadh cuid mhór de na báid an lá sin. Bhí cnoic eile dárbh ainm na Beanna Gorma i nGabhla agus Poll an Dúbhaidh, bhí tobar fíoruisce ansin. Tá an tobar ann go fóill ach ní úsáidtear é anois. Bhí Poll an Duileaisc ann fosta.

Fad: 00:03:43 Éist

---