Teach ceann tuí atá Páidí ina chónaí ann agus is é an ceann deireanach sa cheantar. Is ceann tuí líon a chur sé air sé bliana ó shin ach ba tuí luachra a ba ghnách leis féin a chur suas. Scoilb agus bacáin.

Fad: 00:06:16 Éist

---

Scoil an Éadain – a chuimhne ar an chéad lá ar an scoil (scoil úr an Éadain a d’oscail 8 Deireadh Fómhair, 1938). Bhí Páidí sár mhaith ar an scoil ach bhí a mháthair ag fanacht leis críochnú ar scoil le cuidiú a bheith aici le obair feirme sa bhaile.

Fad: 00:02:17 Éist

---

An obair a bhí ar siúl acu: obair feirme, ag sábháil móna agus a dhíol. Bhíodh a mháthair ag cniotáil.

Fad: 00:02:56 Éist

---

Obair: ag coinneáil caorach, eallach agus a ndíol ar an aonach i Srath an Urláir. Níl mórán airgid ann níos mó.

Fad: 00:01:40 Éist

---

A chuimhne ar an fhómhair agus ag sábháil féir. Sciobadh: ag baint an fhéir den íochtar.

Fad: 00:01:57 Éist

---

Fuair sé lán mharcanna in uimhríocht sa scrúdú bhun-oideachais (primary school certificate examination) agus is fíor a rá go ndeachaigh cloigeann maith amú. Ní raibh mórán suim aige dul ar aghaidh le thuilleadh léinn a fháil.

Fad: 00:04:12 Éist

---

A chuimhne ar an lá a chuaigh sé féin agus a dheirfiúr go baile na nGleanntach ag dul faoi láimh an Easpaig. Chuaigh siad siar ar charr agus shiúl siad na bhaile.

Fad: 00:01:00 Éist

---

Cleamhnas a rinneadh dona athair mór, Conall Mac a’ Bháird.

Fad: 00:02:40 Éist

---

Sióga / Pisreoga: Lá Bealtaine agus an chailleach pisreogach a bhaineadh an bhainne den bha.

Fad: 00:02:29 Éist

---

Dán a rá ag Páidí: Cara Fíor.

Fad: 00:02:52 Éist

---

Dán a rá ag Páidí: Lá in Éirinn.

Fad: 00:02:18 Éist

---

Dán a rá ag Páidí: An Píopa Gairid Donn.

Fad: 00:01:01 Éist

---

Patrick McGill, 1889 – 1963. Cuid seanchais Pháidí ar Patrick Mc Gill a tógadh sa chomharsanacht agus a scríobh na leabhair “Children of the Dead End”, “The Rat Pit”, “Moleskin Joe” agus “Glenmoran”. Scríobh sé filíocht go leor fosta agus tugadh an “Navvy Poet” air.

Fad: 00:02:50 Éist

---

D’imigh deartháir leis go Meiriceá in 1960, go hAlbain ar dtús agus fágadh Páidí ag obair feirmeoireachta sa bhaile. D’imigh sé anonn ag uncail a bhí thall ansin.

Fad: 00:02:28 Éist

---

Imirce: tá agus bhí imirce coitianta sna bailte fearainn i gceantar na gCruacha agus déanann sé cuid mhór dochair de theanga na Gaeilge. Ta scéal beag aige faoi chailín a d’fhág na Cruacha agus ní raibh aici ach béarla nuair a phill sí na bhaile i ndiaidh bliana.

Fad: 00:05:35 Éist

---

A chúlra agus a óige. Fuair a athair bás go hóg agus fágadh go lag iad. Bhí ceathrar sa teaghlach agus fuair deartháir eile bás go hóg le meningitis.

Fad: 00:02:08 Éist

---

Stair an teaghlaigh: Clann Mhic a’ Bháird.

Fad: 00:02:43 Éist

---

Logainmneacha: logainmneacha agus mar a fuair cuid acu a n-ainmneacha, scéal fiannaíochta faoi Feargamháin leis an chur síos seo. Áiteanna mar shampla Na Grianáin, Log na gCoilleadh, An Mhullaigh, Srath Loinsigh.

Fad: 00:04:44 Éist

---