Ba tithe ceann tuí a bhí ar an oileán nuair a chuaigh Páidí a chónaí i dToraigh ar dtús. Bhí seomra agus cistin iontu agus dhá dhoras ar gach teach fosta. Bhí an tuí déanta de chochán. Bhí an tuí le déanamh ar an teach gach bliain ag deireadh an fhómhair. Lampaí ola a bhí acu.

Fad: 00:02:42 Éist

---

Teach Pobail Cholm Cille – an áit a thógtar créafóg Thoraí, cuireann sé an ruaig ar na luchóga móra ach ní oibríonn seo mura gcreideann tú ann. Ní thig le luchóg mhór ar bith a bheith beo i dToraigh. Scéal faoi fhear a chruthaigh seo.

Fad: 00:03:12 Éist

---

Cheannaigh sé píosa talaimh i mBaile an Easa ó Charlie Greene ar £700 in 1979. Thóg sé an teach úr ar £7,000. Rinne sé féin cuid mhór den obair.

Fad: 00:04:40 Éist

---

I rith an tsamhraidh ansin, bhí sé ag iascaireacht lena uncail, glasáin, gliomaigh agus bolláin. Ansin phill sé an Lagáin, go Tír Eoghain, arís ar feadh 2 bhliain. Phill sé na bhaile ansin.

Fad: 00:02:54 Éist

---

A chuimhne ar chonbhuanna báid i rith am an dara chogaidh. Tháinig go leor i dtír le lastaí muiceoil agus páipéar.

Fad: 00:01:53 Éist

---

Bhí teach leanna, oifig an phoist agus siopa i dtigh Dixon in Mín Lárach. Bhí bád ag Dixon ag iompair an phoist agus earraí go Toraigh. Fuair sé bád níos mó, thóg Hughie Dixon an bád do, ceann mór a bhí inti, “Little Flower” an t-ainm a bhí uirthi. Chaith Pádraig 7 mbliana ag obair ansin.

Fad: 00:05:13 Éist

---

Bhí siopa ag Pádraig i dToraigh agus bhí se ag ceannach earraí ó Mhicí an Chóip as an Choitín. Bhí ceithre shiopa i dToraigh san am sin. Dhéanadh siad cinnte i gcónaí go mbíodh léir plúir agus siúcra tugtha isteach an oileáin acu, bhí gach rud eile acu féin istigh.

Fad: 00:02:05 Éist

---

Thóg sé féin agus a dhá uncail teach dona cholceathar a thóg teach ar An Cheathrú Cheanainn. Rinne siad féin an chuid is mó den obair. Bhí cónaí ar féin agus a theaghlach in chalet a fhad agus a bhí siad ag obair ar an teach. Ina dhiaidh sin in 1979 shocair sé suíomh tí a cheannach ar £700 agus thóg sé teach dona theaghlach féin. Rinne sé féin léir oibre ar an teach sin fosta. Shocair siad go maith ar tír mór agus lean sé ar aghaidh leis an iascaireacht fosta. Thóg sé an teach leis an airgead a shaothraigh sé sa tsiopa a reáchtáil sé i dToraigh. Tá cuid dena theaghlach istigh ar an oileán go fóill. Ní raibh dúil ag a bhean ar an oileán.

Fad: 00:07:11 Éist

---

Chuaigh sé féin ar fhostach ar dtús sular thosaigh sé ag iascaireacht. D’imigh sé amach an Lagáin nuair a bhí sé 17 bliana d’aois. Chuaigh sé go Leitir Ceanainn chuig an Raibeal ar dtús agus as sin go Srath an Urláir, ag obair ag feirmeoir Protastúnach a bhí sé agus ní ligfeadh sé do obair ar bith a dhéanamh Dé Domhnaigh. Théadh sé go Bealach Féich gach oíche Shatharn, é féin agus fear as Gaoth Dobhair. Bhí uaireanta fada oibre aige. Cuntas ar an obair a bhí le déanamh leis an eallach, na beithígh agus an obair feirmeoreachta a bhí le déanamh. Bhí siad maith do ansin. Bhí sé ansin 6 mhí agus fuair sé pá de £25.

Fad: 00:03:17 Éist

---

D’imigh sé anonn go hAlbain, go Berwick in 1947. Bhí cúpla fear eile leis fosta. Obair feirmeoireachta a bhí sé ag déanamh, go séasúrach, ar feadh 8 mbliana.

Fad: 00:01:34 Éist

---

Nósanna agus cleasaíocht i dtithe fairí. A chuimhne ar na mná caointe lá tórraimh. A chuimhne agus cur síos ar oirrtheáil ag fairí.

Fad: 00:05:04 Éist

---

Ní raibh cleamhnas in am Pháidí ach chuala sé a mháthair mhór ag caint air. Bhíodh crodh leis an ghirseach.

Fad: 00:01:34 Éist

---

Comharthaí aimsire; dhéanadh muintir Thoraí buidéil aimsire agus bhí comharthaí cinnte aimsire ann. Cur síos ar mar a rinne siad sin. Bhí comharsa le Páidí a bhí iontach maith ag comharthaí aimsire. Comhartha fearthainne. Gallán – píosa de thuar cheatha, ar maidin comhartha olc a bhí ann ach bhí sé maith é a fheiceáil tráthnóna. An ghealach agus an dóigh a raibh sí ina luí. Ní raibh gealach an Domhnaigh maith. Rabharta (an lánmhara ard) agus mallmhuir (an lánmhara íseal).

Fad: 00:04:30 Éist

---

Cuntas ar mar a bhunaigh lucht Thoraí coiste beag agus d’éirigh leo leictreachas a fháil ar an oileán. Rinne sé difir mór den tsaol ar an oileán. Iad féin a bhí ag amharc ina dhiaidh ar dtús gur ghlac an B.S.L. siar é. Ba John Kelly a chur an gáis isteach chun an oileáin. Go dtí sin chaitheadh siad móin a thabhairt isteach ón Tír Mór.

Fad: 00:04:11 Éist

---

Thóg an Comhairle Contae tithe i mBaile an Átha sna seachtóidí agus bhog léir de lucht an oileáin amach go tír mór.

Fad: 00:01:25 Éist

---

Sean teach ósta a bhí i dToraigh, bhí deoch le fáil ann i gcónaí. Bhí teach scoile ann dona damhsaí. Ní raibh halla ar bith acu.

Fad: 00:01:25 Éist

---

Measann Páidí go mbeidh Toraigh bánaigh go fóill, dar leis go bhfágfaidh na daoine óga. Tá deireadh leis an iascaireacht agus níl obair eile ar bith ann.

Fad: 00:02:50 Éist

---

Séideán Sí – Bhí nós eile i dToraigh go gcaití an chéad trí dheor de bhuidéal phoitín amach san fharraige ag na sióga. Bhí port i dToraigh Port an Dúin agus deir daoine go raibh taibhsí ann.

Fad: 00:03:47 Éist

---

Rugadh agus tógadh Páidí i Ráth Mealtain go raibh sé 4 bliana d’aois, ansin nuair a fuair a athair bás, thug a mháthair isteach go Oileán Thoraí é féin agus a dheirfiúr, as Toraigh a mháthair. Tógadh istigh ar an oileán ansin é. D’fhág sé Toraigh nuair a bhí sé 17 bliana d’aois. Pádraig ab ainm dona athair agus Nóra a bhí ar a mháthair. A chuimhne ar Rátha Mealtain agus ag dul isteach go Toraigh an chéad uair. Iascaireacht an slí beatha a bhí i dToraigh an t-am sin agus bhí a gcuid earraí féin acu, ní raibh le ceannach acu ach plúr, tae agus siúcra, bhí gach rud eile acu féin.

Fad: 00:03:03 Éist

---

Mar a chuaigh Colm Cille go Toraigh. Rugadh i nGartán é. Chaith sé a bhata ó Chnoc na Naomh go Toraigh. Scéal Na Mic A’ gCorra.

Fad: 00:02:11 Éist

---

Scéal faoin am a chuaigh Colm Cille go Toraigh agus chuaigh sé go Scoilt an Ghlasáin.

Fad: 00:00:53 Éist

---

Bhí dream Thoraí iontach tugtha den cheol ach tá siad uilig marbh anois. Níl muintir an oileáin chomh tugtha de anois. Sean amhráin fhada le scéal iontu a bhíodh acu a chum cuid acu féin. Scéalaí maith a bhí ar an oileán.

Fad: 00:01:44 Éist

---

Na scoilteanna i dToraigh. Scoilt an Ghlasáin, Scoilt Dearg, Scoilt na Peiste.

Fad: 00:01:08 Éist

---

Chaith sé sealanna sna Dúnaibh ag iascaireacht. Scéal grinn fan am a thagadh sé na bhaile dona deireadh seachtaine ag póitseáil bradán ach fuarthas greim air.

Fad: 00:02:34 Éist

---

A chuimhne ar dhamhsaí ar an oileán i dteach na scoile. Chaitheadh sé ola a fháil ó theach an tsolais leis na lampaí a lasadh agus chaitheadh sé dul thart ó theach go teach le lampaí a fháil don damhsa agus iad a thabhairt ar ais lá arna mhárach. Bhíodh na seanfhir ag ceol agus bhíodh an sagart ag an damhsa fosta. Is iomaí oíche mhaith a bhí acu. Tá na daoine sin uilig marbh anois.

Fad: 00:02:24 Éist

---