Cur síos ar na bothóga a bhí acu sa tsean am.

Fad: 00:01:11 Éist

---

A óige, as an Ardaidh Bheag John. Bhí saol crua ag cuid dena daoine ach ní raibh seisean chomh holc. Ní raibh sa teaghlach ach é féin. Pluiméir a bhí in John, d’fhoghlaim sé an cheird in Inis Ceithleann agus in Leitir Ceanainn. Chaith sé seal ar shiúl le pluiméirí eile fosta.

Fad: 00:01:32 Éist

---

Chaith sé a shaol ag pluiméireacht. Ach ní raibh seisean ag saothrú a dhath cosúil leis an pá atá siad ag fáil anois. Cur síos ar an phá a bhí aige.

Fad: 00:01:13 Éist

---

Bhí portach aige ar an Ardaidh, thuas ag loch an uisce. Loch Lacha. Níl mórán ag dul na phortaigh anois.

Fad: 00:00:47 Éist

---

A chuimhne ar na Dúchrónaigh nuair a bhí sé ar an scoil. Thagadh siad isteach sa scoil. Dhóigh siad Coláiste Uladh agus an Cóip (an siopa) a bhí ag a thaobh. Lá Aonaigh Ghort a’ Choirce a baineadh na gunnaí de na sean phéas. Bhítí ag spíodóireacht ar mholl de na hÓglaigh san am, macasamhail Charles Daly, a bhíodh ar a seachnadh.

Fad: 00:04:48 Éist

---

Aonach Ghort a Choirce a bhíodh ann uair sa mhí. Bhíodh eallach, beithígh, caora agus muca ann. Bhíodh daoine ag teacht as Doire le stainníní ag díol earraí fosta.

Fad: 00:00:32 Éist

---

Na mianaigh ar an Line. Bhí an mianach ag imeacht ó ché Bhaile an Easa.

Fad: 00:00:53 Éist

---

Na hÓglaigh, fear acu darbh ainm Fergus Maloney, curtha i nGort a Choirce. Tá cuimhne aige ar Charlie Daly fosta. Nuair a bhíodh siad ar a seachnadh, bhíodh a mháthair ag déanamh réidh bia daofa, bhíodh siad ag fanacht i dteach Shíle Mhíchéil Árais i mBedlam. Bhí col ceathar dena chuid, Dan Coyle sna hÓglaigh fosta. An oíche a bhí cúpla fear acu ag teitheadh ag tarraingt ar an Dúnan, scaoileadh cúpla fear acu.

Fad: 00:03:10 Éist

---

D’imigh sé go hAlbain i 1929, ní raibh mórán le déanamh sa bhaile. Chuaigh sé anonn arís 10 mbliana ina dhaidh sin ach bhí difir mór idir an dá ham, bhí an cogadh briste amach an dara am. Ag obair ag na feirmeoirí a bhí sé. In East Lothian a bhí sé. I mbotaí a bhí sé, ní raibh siad rómhaith. Bhíodh siad ina luí i leapacha cocháin.

Fad: 00:03:07 Éist

---

Píosa beag ar shaol go ginearálta, tá sé 97 d’aois anois. Ag gabháil na scoile costarnocht, as an Ardaí Bheag a athair agus bhíodh sé ag imeacht go hAlbain.

Fad: 00:01:24 Éist

---

Bhí Tiarna ann roimh am John, díshealbhaíodh léir daoine ar an Ardaí agus d’imigh cuid mhór acu go Meiriceá. Dá ndéanadh siad aon athrú sa teach, urláir, simléir nó fuinneoga móra, d’ardaíodh sé an cíos. Dá mbíodh caoirigh ag na daoine ar an chnoc, bhíodh cíos le díol fosta. Cuireadh amach a mháthair agus cuid dena teaghlach. D’imigh siad go Meiriceá, go Philadelphia agus go Virginia ach tháinig sise ar ais. Bhí an tOlphartach ann ina dhiaidh sin ach ní raibh seisean chomh holc. Ní raibh cíos le díol ar na caoirigh ar an chnoc níos mó. Mharaíodh sé ceann de na caoirigh gach seachtain agus thugadh sé gugán brat (soitheach le sú) do na tionóntaí, bhí páipéar le fáil sínithe ag an tsagart ar dtús agus ansin chaitheadh fear darbh ainm Willie Gowan e a shíniú.

Fad: 00:05:57 Éist

---

Díshealbhaíodh na daoine in am na dTiarnaí as a dtithe i nDún an Dálaigh (Bedlam) i nGort a Choirce, chuaigh a lán acu a chónaigh ar an Bhealtaine. Johnston an Tiarna a bhí thuas ansin, ni raibh seisean chomh holc. An Tiarna Nixon a bhí in Ráithe, ní fear maith a bhí ann. Maraíodh eisean ag an grotto in Ráithe. Trí fhear as an cheantar a mharaigh é cóirithe suas mar mhná, rinneadh spíodóireacht orthu ach d’imigh siad go Meiriceá.

Fad: 00:03:00 Éist

---

Scéalta faoi fhear siúil darbh ainm Mícheál Cur na Dánta (Mícheál an Chorradáin) a bhí sé ag stopadh ar an Ardaí Mhór. Chuaigh sé le gugán brat a fháil, dán a chum sé: Ar an Fhál Carrach atá an Pápa, Is cosúil gur athraigh an Róimh, íosfaidh muid muc achan lá is ní bheidh muid lá gan feoil agus beidh muid ar shéid amháin le muintir an teampaill mhóir. Lá eile a bhí sé i Machaire Uí Rabhartaigh lá siocáin agus rinne se iarracht clocha a thógáil le caitheamh ar na madaidh a bhí ag tabhairt iarraidh air ach bhí na clocha sioctha agus ní raibh sé ábalta iad a thógáil, chum sé dán: Na clocha ceangailte agus na madaidh scaoilte agus Mícheál a charnadh ar shráid na mbodaigh.

Fad: 00:02:20 Éist

---

An sean traein agus bád Dhoire nuair a bhíodh daoine ag imeacht go hAlbain. Bhí an bád garbh, bhí na daoine istigh fríd an eallaigh ar an bhád.

Fad: 00:00:37 Éist

---

Maraíodh a athair mór (Séan Rua) féin, scaoil na Cótaí Dearga é ag a dhoras féin le beaignit sa chroí agus é ag teacht as an phortach. Bhí sé sna Molly Maguires (Na Finians).

Fad: 00:01:05 Éist

---

An caitheamh aimsire a bhíodh aige, peil agus damhsaí. A chuimhne ar Choláiste Uladh agus na daoine mór le rá a tháinig ansin, Úna Ní Fhearcheallaigh, Séamus Ó Searcaigh agus clann Uí Grianna. Tá cuimhne aige Roger Casement a fheiceáil ansin fosta.

Fad: 00:02:01 Éist

---

Meath na Gaeilge, Gaeilge uilig a bhí ann nuair a bhí John ag fás aníos. Measann sé gur chur na daoine ag fágáil na tíre isteach go mór ar an Ghaeilge.

Fad: 00:00:52 Éist

---