Snáthad a fuarthas sa reilig.

Fad: 00:00:50 Éist

---

Ní raibh mórán cuimhne aige ar aonach Ghort an Choirce. Aonach na gCrois Bhealach – dhíoladh Éamonn muca ar an aonach. Uair sa mhí a bhí an t-aonach sin. A chuimhní air. Bhí muca agus muclaigh ag léir daoine san am sin. A chuimhne ar an troid a bhí ar siúl achan lá aonaigh. Aonach an Fhál Carraigh – Aonach Robinson an sean ainm a bhí air.

Fad: 00:06:16 Éist

---

An tEaspag as Leitir Ceanainn a raibh na caoirigh ar na cnoic aige. Fuair sé fear eile le hamharc ina ndiaidh. Nuair a bhí uain ag na caoirigh bhí níos mó uain baineann na fireann ag caoiorigh an fhir é féin ná mar a bhí ag caoirigh an Easpaig, thóg sin trup agus chaill an fear a jab. Thóg sé a pháistí as an scoil agus chuir sé ar scoil Phrotastúnaigh iad, rud iontach le déanamh san am, le droch rud ar na sagairt agus an tEaspag a rinne sé sin. Scéal greannmhar faoi seo. Scéal greannmhar eile faoin sagart ar an Fhál Carrach a bhí ag éisteacht faoistine agus a fuair sé scairt le dhul amach ag duine tinn a fhad agus a bhí bean istigh ag faoistin aige.

Fad: 00:06:06 Éist

---

Chuireadh an sagart an tór ar na daoine dá mbíodh siad cruinnithe in áit ag comhrá. Bhí madadh le sagart amháin. Bhí sagart eile i nGort an Choirce a dhéanadh an rud céanna. Bhuaileadh siad na daoine le bataí. Ag Píopaí na Bealtaine, bhíodh damhsaí acu agus thagadh an sagart le tór a chur orthu. Scéal greannmhar nuair a fuair an sagart greim ar an fhear dall ag buaileadh an fhidil. Bhí na sagairt crua ar na daoine san am.

Fad: 00:03:33 Éist

---

Chuaigh Éamonn ar scoil Mhín Doire. Bhí an máistir crua orthu ar an scoil. Gaeilge uilig a bhí ar an scoil ach chuaigh léir na scoile nach raibh Gaeilge acu agus ligeadh léir den mhuintir a raibh Gaeilge acu ar shiúl. Scéal faoi uncail d’Éamonn a cheannaigh talamh taobh amuigh den scoil. Bhí móin le tabhairt na scoile acu cé nach bhfuair sé fhad leis an tine. Cúpla scéal faoi dháltaí a bhí titim amach acu leis an mháistir.Lá eile ghlasáil sé Éamonn agus beirt eile amuigh nuair a bhí siad mall, chuaigh siad na bhaile ach thug a athair orthu a dhul ar ais agus é féin leo.

Fad: 00:05:39 Éist

---

D’imigh sé go dtí an Bhreatain Bheag ina dhiaidh sin. Ag obair faoin fharraige a bhí sé, taobh amuigh de Cardiff. Bhí sé ann 7 seachtaine, seifteanna 12 uair an chloig. Cur síos ar an obair agus mar a bhí sé ansin. Bhí sé ag fáil pá de £17. Thit cloch mhór ar a sciathán am amháin agus b’éigean do a ghabháil an ospidéil. Chuaigh sé go Londain ina dhiaidh sin. Obair thógála a bhí sé ag déanamh ansin, bhí droch phá ansin, £7 sa tseachtain, £4 ar a lóistín. Thart faoin am sin a pósadh é.

Fad: 00:04:35 Éist

---

Phill sé na bhaile agus thosaigh sé ag feirmeoireacht sa bhaile. Bhí sé ag treabhadh le beithígh ach cuireadh deireadh le sin nuair a thosaigh na tarracóirí. Bhí an chuid eile dena theaghlach ar shiúl agus b’éigean do Ned fanacht sa bhaile, bhí a athair ag géilleadh. Bhí caoraigh aige amuigh cúl an chnoic fosta. Bhíodh siad ag cur choirce fosta agus thugtaí na mhuilinn i nDúnFionnachaidh é le min a dhéanamh. Chuirtí an mhin isteach i mbairillí adhmaid sa bhaile ansin nuair a bhí sí déanta. Tá deireadh le sin uilig anois, tá athrach mór ar an tsaol. Tógadh trí ghlúin de theaghlach Ned sa sean teach in aice a thigh anois, tithe millteanach móra atáthar a thógáil anois.

Fad: 00:08:26 Éist

---

Tá athrach mór ar an saol anois agus go háirithe le saol feirmeoireachta. Bhí beithígh ag Éamonn agus a theaghlach leis an obair a dhéanamh, bhí móin le tabhairt ón phortach i Mín Doire. Bhí obair maslach ansin gur thosaigh na leoraithe ag tabhairt anuas na móna. Is iomaí timpiste a bhí ann fosta le daoine ina suí i mullach lóid mhóna agus théadh an leoraí ar a taobh.

Fad: 00:03:10 Éist

---

Nancy a bhean céile ag caint anseo. Scéal greannmhar faoin lá a pósadh Éamonn agus Nancy. Phóstaí ar an naoi a chlog ar maidin san am sin. Chuaigh siad fá choinne bricfeasta ansin go dtí an Sheephaven. Chuaigh siad go dtí an Srath Bán ansin, go dtí an Ómaigh agus ansin go Béal Feirste. Chuaigh Nancy go Londain agus chuaigh Éamonn go Swansea ag obair sna tolláin.

Fad: 00:02:56 Éist

---

Ag obair in Swansea sna tolláin. Bhí timpiste aige, thit clocha air gan mhoill i ndiaidh é toiseacht ann. D’imigh sé go Londain ansin. £7 sa tseachtain a bhí aige. Tháinig sé na bhaile le obair an Earraigh a dhéanamh.

Fad: 00:02:43 Éist

---

D’imigh sé chun an Lagáin i dTír Eoghain ag 14 bliana d’aois. Cuntas maith ar na blianta a chaith sé ag obair ar an Lagán, thart ar 1948. D’fhan sé i gcúpla áit, teach amháin a bhí breá ocrach agus ba teach garbh é a bhí lán lúchógaí. Teach ceann tuí a bhí ann ach cionnas gop raibh siad ró fhada ar shiúl ón fharraige le múiríneach a fháil, foghacha a bhí a n-úsáid acu. Chaith sé 7 mí ansin. Ina luí in stábla a bhí sé. £25 - £28 de thuarastal a fuair sé.

Fad: 00:08:06 Éist

---

D’imigh sé go hAlbain ansin fá choinne an gheimhridh. Obair tholláin a bhí a dhéanamh aige ach bhí sé deacair obair a fháil. Thagadh sé na bhaile i rith an tsamhraidh agus anonn ar ais go Sasana don gheimhreadh. Chuaigh sé go Ayrshire ag mianach guail. Gortaíodh ansin é, dóbair gur chaill sé a shúil. Ní raibh mórán spáis acu thíos faoin talamh, bhí an obair chrua ann agus bhí sé iontach te faoin talamh. Cuntas maith ar na mianadóirí thíos ar a nglúine ag obair go crua. Seifteanna oibre 8 uaire an chloig a bhí ag Éamonn.

Fad: 00:04:52 Éist

---

An Tiarna Olphert i mBaile Chonaill. Bhí na cnoic ag taobh Ned aige agus thug sé do mhuintir Dhroim na Tine iad. Roinneadh an talamh as Baile Chonaill ar mhuintir Dhroim na Tine fosta agus fuair siad 4 acra an duine. Tá sé féin agus a dhá mhadadh curtha i mBaile Chonaill. Leag muintir Dhroim na Tine an talamh a bhí acu amach ar cíos le daoine a raibh caoirigh acu ach fríd ama níor dhíol siad uilig an cíos, níorbh fhiú do mhuintir Dhroim na Tine é agus dhíol siad an t-iomlán leis an fhoraoiseacht.

Fad: 00:01:19 Éist

---

Na mairbh: Chuirtí daoine a bádh lá arna mhárach agus deirtear go gcuirtí sa chónra iad agus a n-aghaidh síos.

Fad: 00:01:50 Éist

---

Baile an Teampaill. An sean reilig atá ansin fosta, reilig Thulacha Beigile. Tá daoine muinteartha leis curtha sa reilig sin, tá teampall istigh sa reilig. Píosa eolais agus seanchas faoin reilig. Ag léamh oilthireachta ag tórraimh san reilig.

Fad: 00:05:21 Éist

---

Na síoga. Tá fairy ring / fort ar ardán os a gcionn. Scéalta a insíodh a chur eagla air féin agus a chairde faoi shíoga agus taibhsí.

Fad: 00:02:54 Éist

---

Bhí droch am ag na daoine fadó, an tOlphartach atá curtha i mBaile Chonaill. Tá athrach mór ar rudaí, bhí aintíní aige a d’imigh go Meiriceá ó Dhroichead na nDeor agus níor phill siad ariamh. D’imigh uncail leis fosta nár phill ach an oiread.

Fad: 00:03:29 Éist

---