Scathlan 1

aghaidh aon duine amhain de mhuintir an toighe a fheiceail. Agus mar sin a bhf go ieor eile acu fosta. Ach mar a duirt me tugadh a gcas os com– hair an House of Commons sa bhliain 1858 agus rinneadh e a phle go mion. Ta cuntas againn ar ar dhuradh ann -- sceal granna fa raor. Nuair a marafodh 425 caora bhrocach ar thiarnas Woodhouse eadar na bliantaf 1857-'~1, gearradh £289: 19:9 de chain ,caorach ar cheantar toghphanafochta Mhfn an Chladaigh. Cuimhnigh gur ag Woodhouse a bhf Altan ait a rabh go leor caoirigh aige, aqus is ansin a maralodh an chuid a ba mh6 don 425 a luaigheadh thuas. Is beag toradh a bhf ar chas na dtiarnaf a troideadh sa House of Commons ach amhain go dtug se uchtach do na daoinf troid ina n– eadan. Fuair siad cuidiu brea 6 na sagairt agus go hairid an Sagart Seamas Mac Phaidfn i nGaoth Dobhair go gearr i ndiaidh an ama seo. OIDEACHAS - AN SCOIL Nil a fhios againn go direach ea huair a thoisigh scoil Mhfn-A– Chladaigh ach mas fior ar dhuirt Padraig Mac Cathaigh ina litir iomraiteach sa bhliain 1837, cha rabh ach scoil amhain i bpar6iste Thulcha Seigle Thiar an bhliain sin (Gaoth Dobhair anois). Silim. 6 thagairti a chonaic me I leabhrai a bhaineann le ceantar Dhun Fionnachaidh gur in ait eiginteach gar do Dhoirf Beaga a bhi an scoil ag Padai.· Ta tracht sa phiosa a bhfuil me ag tagairt d6 fa bhealach a ch6iriu i gcomharsantacht Dhoire Beag go dti an 'scoil'. Ach biodh sin mar ata bhi scoil luath go leor i Min an Chladaigh. Bhi si ag feidhmiu mar scoil naisiunta 6n 31/3/1840. Bhi si ag feidhmiu roimhe sin ach chan mar scoil naisiunta. Is d6iche gur scoi! scairte a bhi inti roimhe 1840. I lar na bliana 1840 bhi 43 buachaill agus 13 chailin uirthi. Muinteoir fireann amhain a bhi sa scoil ach cha luaitear a ainm. £4 an phaighe bliana a bhi aige. Is suimiuil an rud Hon na gcailfn a bheith chomh hiseal sin. Chan fhuil fhios agam cad tuige? Ta tuairisc sa bhliain 1843 go rabh an scrioptuir naofa a leamh ag suas le 20. D'fhan an rolla direach mar a bhi thuas sa bhliain 1840, go dti gur smaoitiodh ar Scoil Or a th6gail sa bhliain 1847. Smaoitigh air, Scoil Or a th6gail san am is measa a rabh Eirinn. Bhiothas ag suil le 60 buachaill agus 40 cailin, seadh 40 cailin cib bith ea hait a rabh siad ina gcodladh eadar 1840-47 nuair nar fhreastail nios m6 n6 14 chailin ar an scoil bliain ar bith. Seo an costas a bhi le bheith leis an scoil ur - An Foirgneamh £66:13:4 agus Trioc £7:10:0. Chuir muintir na haite £37:1 :8 le cheile le cuidiu le t6gail na scoile. Ba mh6r an maid airgid e bliain an drochshaoil! Is ar chuid talamh Woodhouse a rinneadh an scoil. Tugadh moladh d6 fein agus do George Hill sa bhliain 1855. Tuairisceoir a bhl ag scriobh tuairisc ar scoltacha agus ar oideachas san larthuaisceart a scriobh an moladh. Thug an bheirt lathair scoile ma ba fhlor amach as a gcinealtas croi! Teach fada ceann tui a bhi sa scoil. Ar imeall an bhaile mar a bhi an uair sin a bhi si. Is suas lena taobh a ritheadh an bealach m6r 40 bliain ina dhiaidh sin. Ta si le feiceail go f6ill-Colaiste Gaeilge Samhraidh r anois sua s le seacht mbliana fichead. Thoisigh si a thitim agus sa bhliain 1871 /72 cuireadh 4 thaca leis na coirneail aici agus ta siad le feiceail ann go f6ill. Tharlaigh eachtra an bhliain sin a d'fhag an data againn. Baitheadh daoini as Toraigh nuair a briseadh a gcuid curach i 18.