Goitse, Aibreán 2011

+ 12 Goatse An Draighean Prunus spinosa Is go bhfuil mo ghni-sa mat bhlath an airne ar an Droighnean Donn. (Amhran traidisiunta) Nil iontas ar bith go bhfuil an iomha thuasluaite san fhil– iocht, mar gur radharc ar Ieith an tom seo agus e faoi bhlath. Ta na blathanna bana measartha beag ach bionn fluirseacht acu ar na geaga dorcha sula mbriseann na duilleoga amach. Agus mar go gcuireann an crann meathain (is sin nuair a fhasann planda 6g 6 phreamhacha ceann eile) go rialta, is minic a mbionn roinnt mhaith acu le fail ina ghrupai. Ag an am seo den bhliain is radharc coitianta tulach n6 gleann banaithe le blatM an draighin. Is e an t-ardu teochta is cuis leis an bhlatM agus ta se suntasach go bhfuil difear miosa idir deisceart na tire agus an tuaisceart. ·Ta an crann sa chine Rosaceae. Ta thart fa 4000 speicis i ngrupa an R6is. Meastar go bhfuil an cine seo ar cheann de craobh ghinealaigh na bPlandai Blathanna is sine da bhfuil ann. Is 6 iontaise a staidir a thagtar .ar an dearcadh sin agus is leire iad na blathanna. Oir is blath simpli neamh– speisialta ata ag f6rmh6r sa Rosaceae. Nil said ag brath ar fheithid n6 creatur ar leith chun an pailin a spre. Agus ta seo le feiceail i gcas an draighin- tagann gach cineal de fheithid chuig na blathanna ag lorg pailin n6 neachtar; beach meala, bumb6g, cuil, faoch, feileacan, b6in De agus eile. Ta se fior-thabhachtach don chrann seo go dtagann ceann den dream ud chun na blathanna a phailiniu, mar gan iad ni bheadh toradh air. Ach mar ata luaite, spreann an crann go fasmhar 6 na rutai, agus thig leis maireachtail, go poinnte airithe, mar seo. Ta cuid mhaith eanacha, Mach, a bhionn ag brath go m6r ar na h-airni mar chuid i rith an ghimhridh. Ta an crann beag seo iontach coitianta ar fud na tire, fiu in aiteacha foscailte, gan foscadh, mar shampla ar an ch6sta agus crochta· ar chnocain. Deanann an draighean f~l sceach ata maith i gcoinne stoc de bharr go bhfuil se chomh spionach sin. Ta na geaga fein ina dealga mora. Ach is fearr le feirmeoiri Sceach Gheal Crataegus monogyna mar nach spreann se isteach sna goirt. Is drup an tortha a bhionn ag plandai sa gheineis Prunus; se sin measacarp sumhar thart ar ioncharp crua ina bhfuil siol amhain de gnath. Ta cuid mhaith crann torraidh a fhastar ar fud an domhain san aicme seo- an alm6inn Prunus dulcis, an pluma P. domestica, na silini P. avium, P. cerasus, an pheitseog P. persica agus an aibreog P. armeniaca. Ta giniuint na dtorthai seo i mbaol anois, go hairaithe an alm6inn i Meirica, de bharr galair nua ata ag scrios na mbeacha meala a phailnionn na blathanna. Ta ceann de na feileacain is neamhchoitianta sa tir seo ag brath go hiomlan ar an draighean. Nil an Stiallach Donn Thecla betulae le fail ach i gCondae an Chlair agus Gaillimh agus fagtar na huibheacha ina n-aonar gearr do bheachl6g an draighin go dti go bhfosclaionn an duilliur. Is ansin a thagann an chruimh amach chun an beatha ghlas a ithe. Ach ni m6 d6 bheith gasta go leor mar nil na duilleoga inite d6 ach nuair ata said measartha 6g. Ta crann gaolmhar leis an draighean, Prunus africana, as an Aifric, i dtroibl6id na laethanta seo. Ta slad a dheanamh air siocar go bhfuil druga le fail on ruse ata mar leighis ar fhadhbanna a bhaineann leis an prostraid. Conall Mac Conn Mire ealafont6irf 6ga crochta in Aislann Rann na Feirste Sa ghrianghrafthuas ta cuid de na deag6irf as Club 6ige Rann na Feirs"te a rinne an obair ealafn a crochadh don chead uair san Ais– lann le /inn Deireadh Seachtaine na Gaei/ge. (C/e go deas:) Eibhlfn Nic Ghairbheith, Maria Nic Ghair– bheith, Shane Mac Grianna, Cameron Harley, Jack Mac Daibhid, Bethany Grenham, Maria Nic Ghairbheith, N6irfn Nic Ghair– bheith, Fionnuala Nic Giolla Cheara agus Megan Nic Ruairf (Ar deis:) Tony Mac Ruairf agus an t-ealafont6ir /an Joyce leis ·an obair ealafn a rinne daoine 6ga as Rann na Feirste agus a crochadh den chead uair in Aislann Rann na Feirste le /inn Fheile Dheireadh Seachtaine na Gaei/ge an mhf sea a chuaigh thart. Ruifineacht: duine a bhionn ag deanamh rud fa choinne corrai no fearg a chur ar duine eile. Gaga: scoilteann an craiceann ar na lamha ... teann uisce an chaorain isteach sa ghearradh agus bionn se nimhneach ... da mbeadh craiceann tanai sna lamha ... gaga a thabhrann siad ar an ghearradh ... tagann se go minic aimsir siocain agus mar sin de. Cailleachai: pratai ... imionn an tsuil astu ar fad ar fad ... nil maith ar bith duit iad a chur.... Cluirineach: lead 6g nach bhfuil iontach briomhar 0 0 0 nil se abalta m6ran a dheanamh 0 0 0 nil se abalta obair throm ar bith a dheanamh ... gan aon ghus ann Oth na bo: udder ... ta an uth ar dtus agus na ballain ansin. Maldar: ta maldar brea ime acu ... cuid mh6r ime i gcuideachta ... ach is feidir maldar a usaid i gcasanna eile ... mar shampla ... ta maldar brea coirce leat. Priothlaireacht cainte: caint gan siosmaid ... amaidi cainte. Athasach: ta na tuismitheoiri iontach athasach ... luchair Cliosmarnaigh: paiste a bheadh ina chodhladh, ach ag leimtigh ina chodhladh ... bionn an babai ag cliosmarnaigh ... ag bogadaigh ina chodladh. Posta na leapan:-.. . ceithre coirneal na leapan ... postai na leapan Athphoirt: talamh ata glactha ag an fharraige. Beartaiocht: maith ag baint beartaiochta as an aimsir ... ag tuar na haimsire. · Blagaireacht: maiomh ... ag deanamh m6rtais ... blagaireacht chainte. Camogai ch!ibhe: ... poill fa choinne na meara a chur isteach ann, leis an chliabh a th6gail do dhuine. Striongan: bhi strionganacht ann fosta ... ag strionganacht bhai~ne Stime: Nil an stime agam ... nil me abalta a dhath a fheiceail. lallacht: da dtifeadh duine amach le sagart ... 6 thit se amaeh leis an tsagart, ni raibh iallacht air ... nil adh ar bith air 6 shoin ... bhi droch thoradh san Aibrean 2011 iallacht. 0 bhain se an t-airgead ta · iallacht air. Gath: gath an tsolais ... ray of light Mao I: b6 nach bhfuil adharca ar bith uirthi ... b6 mhaol Gaolmhar: muintearas Sceiridiuil: aimsir iontach sceiridiuil ... bleak weather. Raimsce: duine gan mhuineadh ... nil ann ach raimsce de dhuine. Brioscain: luibheanna talaimh a bhionn ag fas frid pratai ... nil maith ar bith iontu. Uimri: Uimri dhia ort. Cupla la eile , agus beidh tu ceart go leor - cineal de bheannacht ata ann ....ag ra leis an duine go bhfuil tu ar mhaithe leis an duine biseach a fhail .... Na faoilligh: mi Feabhra...mina bhFaoilleach a bhiodh ann - Faoilleach: leftovers .....ta faoilleach ama ann ....trean ama Goradan: bean ata iontach conafach Faoiseamh: s6las no faoiseamh 6n phian, 6n fhulaingt Ordla: ag tomhais leis na hordogai a bhiodh siad sa tsean am ... tomhas na nord6g ...6rlach ar leithead a bhi an ord6g ... ordog i ndiadh an cheann eile. Osan: leg of trousers ... cur do chos isteach in osan an bhriste. Dosan: an pairt dena bristi a bhi sios ag mullach na mbr6g no na mbutaisi. Eigin: ceann ag an bh6 san eigin ... an ait a chuireann an bh6 a ceann san oiche.