Sonraí an Agallaimh

**Catagóir: Seanchas Cráifeach**
Fochatagóir	Cur Síos
Na Naoimh	Na Mánaigh a tháinig go hInis Dúiche ar dtús. Bhí siad ar Chnoc na Naomh i nDoire Chonaire. Bhí Naomh Dúiche ar fhear acu. An dóigh ar chaith siad bata agus an áit ar thit sé. Bhí Naomh Colm Cille agus Naomh Beag ann fosta.
Na Naoimh	Cnoc na Naomh: Chonaic sé taibhse sa spéir uair amháin agus é ag buachailleacht ar Chnoc na Naomh. Bean ba ea í, gruaig fhada uirthi agus í ag clúdach leath na spéire. Tá creig ar an chnoc sin fosta agus lorg coise ann, deir siad gur lorg coise Cholm Cille é. Tá áit ann fosta ar bharr an chnoic a dtugtar Corr / Cur na Leabhar air. Cur síos ar an mhíniú a bhaineann sé féin as an ainm seo. Tógadh cros ann cúpla bliain ó shin.

**Catagóir: An Nádúr**
Fochatagóir	Cur Síos
Oileáin	An dóigh a leagtar an t-oileán amach ó thaobh creaga agus cloch de. Na scoilteanna agus na clocha. Nádúr an talaimh. Féar glas uilig gan cnoic, talamh iontach maith. Cosúil leis an Íoslainn. Tá trá mhór ann agus thig siúl trasna na trá go tír mór. Bhíodh siad ábalta beithígh a thabhairt trasna roimhe seo ach cailleadh cúpla fear á dhéanamh sin, scéal faoi fhear acu.
Oileáin	A chuimhní ar bhaint na ceilpe ar an oileán.
Oileáin	In am an chogaidh bhíodh a lán lastaí/airteagail ag dul isteach chun an oileáin ó bháid. Scéalta faoi sin, uair a chuaigh lasta rum isteach agus scéal eile faoi mhianach talúin a phléasc ach nár maraíodh duine ar bith. Bhí mianach talúin eile fosta amuigh ar an fharraige a tháinig chun talaimh. Fuarthas an sagart le paidir a rá agus d'imigh sé soir leis an tsruth sular tháinig sé i dtír, amach ó na tithe.

**Catagóir: Nósanna agus Piseoga**
Fochatagóir	Cur Síos
Sagairt	Scéal faoi chumhacht an tsagairt, An tAthair Shiels istigh ar an oileán in Inis Bó Finne.

**Catagóir: An Pobal**
Fochatagóir	Cur Síos
Na Scoltacha Náisiúnta	An Stalwick, 1941 Tháinig Dinny ó Mheiriceá nuair a bhí sé 7 mbliana d’aois, chuaigh sé isteach chuig an oileán agus tar éis bliana cuireadh amach é le buachailleacht. Chuaigh sé ar scoil i Machaire Rabhartaigh. Ba é Séan Mór Hanraí an máistir scoile ag an am sin. Bhí sé ar scoil an lá a tháinig duine le scéala, chuaigh siad uilig amach le hamharc ar an bhád a caitheadh isteach in éadan na gcreigeacha in Inis Dúiche, bhí damáiste déanta di cheana ó thoirpéad. Léim triúr fear di isteach san fharraige ach bhí an fharraige garbh an lá sin agus bádh iad. Fuarthas an t-inneall ón bhád ina dhiaidh sin. Ba Dé Céadaoin a tharla an t-eachtra sin agus deirtear ó shin go dtosódh an t-inneall ag obair dóibh gach lá den tseachtain ach amháin Dé Céadaoin. Cuireadh an triúr fear a bádh i reilig Chill Ulta ach tógadh cúpla bliain ó shin iad agus tugadh 'na bhaile iad. Ba as an Iorua an bád agus na fir. Lucht de scoith an pháipéir a bhí ar an bhád. Bhí cruach uirthi fosta. Cailleadh bád eile an bhliain chéanna, Meitheamh 1941. Chonaic Dinny an tionlacan amuigh ar an fharraige agus eitleáin na nGearmánach ag caitheamh buamaí anuas air. 'Iris' an t-ainm a bhí ar an bhád a tugadh go cé Bhaile an Easa agus is litreacha a bhí á n-iompair aige. B'éigean dóibh rudaí a chaitheamh di mar go raibh sí pollta, bhí stocaí síoda agus litreacha ag teacht isteach ar an Chladach, bhí na daoine ag tabhairt leo na litreacha agus ag cuardach iontu le hairgead a aimsiú.
Obair	Thosaigh a athair ag curaíocht nuair a tháinig sé 'na bhaile. Bhí bó agus beithíoch le ceannach ag achan duine an t-am sin. £2 a chosain bó agus £17 a chosain an beithíoch. Na barra a chur siad, bhí prátaí agus meacain bhiataise (beetroot) acu. Bhí blas galánta ar na prátaí.

**Catagóir: An tOsnádúr**
Fochatagóir	Cur Síos
Taibhsí	Chonaic Dinny taibhse go mall oíche amháin ina theach agus labhair sé leis. Níor labhair an taibhse ach mhothaigh Dinny uaidh gur ar mhaithe le Dinny é féin a bhí an taibhse ansin. Bhí a fhios aige ag an am cé a bhí ann ach d’imigh an t-eolas uaidh ina dhiaidh.

**Catagóir: An Ealaín Bhéil**
Fochatagóir	Cur Síos
Logainmneacha	Logainmneacha, Inis Bó Finne. Tá míniú ar chuid acu le cois scéalta beaga a bhaineann le cuid acu fosta – Barr an Ghoib, Cúl na Leic, Tobar Mhuiris, Tobar an Bhrí, Tobar Sheáin Óig, Na Carr Dhonnchaidh, Tóin an tSean tSochaí, An Garra Bán, An Staca Bán, Leac na Mónadh, Scoilt na gCoirín, Scoilt na hAltóra (altóir le linn am na bpéindlíthe), Scoilt na gColmán, Scoilt na Seangán, Scoilt an Ghearráin Mhóir (tá tobar ag a thaobh ina bhfuil boinn), Scoilt Bun an Chlaí, Scoilt an Mhairnéalaigh, Scoilt na Bó (thit bó síos ann), Scoilt Phaidí, Scoilt na Muiríní.

**Catagóir: Stairsheanchas**
Fochatagóir	Cur Síos
Imeachtaí Áitiúla Eile	Mianaigh a tháinig isteach: Scoilt an Mhine (Scoilt an Chladaigh Fhuil). Scéal faoi mhianach a tháinig isteach agus a phléasc. Scéal eile faoi mhianach a bhí ina luí amuigh ar an fharraige ón chósta. Labhair cúpla duine de na hoileánaigh leis an tsagart Shields agus mar a d’imigh an mianach leis an tseol mhara.

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer