Sonraí an Agallaimh

Ainm:	Gráinne Mhic Gloinn
Áit Chónaithe:	An tArd Leathan (An Ailt Leathan), An Clochán, An Clochán, Leifear.
Áit Dúchais:	An tArd Leathan (An Ailt Leathan), An Clochán

Dáta

Bailitheoir

sdgsdg

07/04/2008

Dónall Dinny Ó Gallachóir

**Catagóir: An Duine**
Fochatagóir	Cur Síos
An Óige agus Aois	A hóige, d’fhág sí an scoil ag 16 bliana, rinne sí 2 bhliain sa bhreis, bhí dúil aici sa scoil. Bhí sí ag iarraidh jab a fháil (obair i mBealach Féith i siopa) ach thit a máthair agus bhris sí a scoróg agus b’éigean do Ghracie fanacht agus amharc i ndiaidh an eallaigh. Thosaigh sí ag cniotáil geansaithe bána, bean a huncail a bhí ag tabhairt amach cniotála ó na Cinnéidí as Ard an Rátha. Thógtaí na geansaithe achan choicís, ceann sa choicís ar dtús a rinne sí ach ansin bhí sí ag déanamh dhá cheann sa choicís, £1 an ceann. Bhíodh sí ag sní agus ag cardáil fosta lena máthair. Cuntas ar seo. Bhí tuirne acu. D’fhoghlaim sí na patrúin do na geansaithe óna haintín. Bhí ainm ar gach patrún. Chuirtí dath ar an olann ansin le creatáil ó na creigeacha. Bhí go leor oibre le déanamh ag Gracie le cuidiú lena máthair.
Cleamhnas	Cleamhnas agus bainiseacha.
An Óige agus Aois	Caint ghinearálta ar a hóige. Scoil na gCruach agus a hóige, ag obair i Monarchan i mBaile Átha Cliath, ag déanamh geansaithe sa bhaile do Chlann Uí Chinnéide sna Gleannta le airgead a shaothrú, cniotáil agus damhsa.
Soláthairtí don Fhaire	Nósanna ag faire - oirtheáil, tobac agus snaoisín.

**Catagóir: Stairsheanchas**
Fochatagóir	Cur Síos
Imirce	"American Wake" - Oíche cheoil, craice agus ólacháin sular imigh daoine go Meiriceá ar imirce agus nuair a philleadh siad arís.
Teangacha á labhairt in Éirinn	Meath na Gaeilge. Níl mórán daoine fá na Cruacha anois, tá Gaeilge ag cuid acu. Ach níl mórán suime i dtaobh na Gaeilge sa cheantar. Thóg sí a páistí le Gaeilge. Ach b’éigean dóibh athrú go Béarla don chéad Chomaoineach nuair a chuaigh siad go scoil Litir Bric. An cúpla scoil a bhí sa cheantar, ceann i Litir Bric, in Ard Leathán. Tuigeann a teaghlach an Ghaeilge anois ach ní labhraíonn siad í.
Stair an Teaghlaigh	An teach inár tógadh í, teach ceann tuí a bhí ann. A bunadh a bhí ann ar dtús, athair mór a hathair a bhí ann agus tháinig sé ansin bliain an ghorta. Cónall Mac Fhionnlach a bhí air, Máire Ní Earcain a bhí ar a bhean. Bhí cúpla mála mine aige agus choinnigh an t-arán mine agus brachán ag gabháil iad am an ghorta. Tháinig sé anall ón Bhinn Mhór. Roinn sé an talamh idir a bheirt mhac. Cur síos ar an teaghlach agus mar a d’imigh cuid acu agus nár phill siad ariamh. D’imigh cuid mhór de bhunadh na gCruach go Meiriceá.
Imirce Áitiúil agus Réigiúnach	Iargúlta sna Cruacha. í féin ag bogadh ansin. Gan mórán daoine fágtha ann, bhog siad ar shiúl agus níor phill siad.
Filí	An dán .i. 'Diligh na mBacach' agus an áit ar tháinig sé uaidh.
Tubaistí Áitiúla	An t-eitleán a thit ar na Cruacha.

**Catagóir: An Pobal**
Fochatagóir	Cur Síos
Cuartaíocht/Airneál	Scéalta, airneán agus ceol.
Obair	Ní raibh a máthair ag fáil mórán pinsin, 16 scilling agus rinne sí cuid mhór ime agus choinnigh sí cearca. Cuntas ar an phróiseas maistreadh le cuinneog agus loinne. Bhíodh sí ag cniotáil fosta. Ní raibh a sláinte iontach maith corr uair agus b’éigean do Ghracie fanacht fan bhaile.
Spailpíní	Fostú - an óige nuair a bhíodh siad ag imeacht ar fostú.
Bochtaineacht agus Saibhreas	Easpa leictreachais sna Cruacha fadó.
Na Scoltacha Náisiúnta	I scoil na gCruacha, an múinteoir agus na scoláirí.

**Catagóir: An tOsnádúr**
Fochatagóir	Cur Síos
Sióga	Scéal faoi na sióga nó faoi thaibhsí a bhí ag a máthair mhór agus a máthair faoi bhean a bhí ag iarraidh giosáin a dhíol a bádh san abhainn agus chonaic a mac í ina dhiaidh sin. Scéal eile faoi na Cruacha, faoi chuid de bhunadh na gCruach a bhain slatacha thuas ag coill Loch Iasc agus bádh fear acu ar an bhealach 'na bhaile. Thaispeáin sé é féin d'fhear acu ina dhiaidh sin agus bhí comhrá aige leis. Níor chreid sí féin sna sióga.

**Catagóir: Cúrsaí Easláinte agus Leighis**
Fochatagóir	Cur Síos
Easláinte agus Aicídí	Luibheanna.

**Catagóir: Lonnú agus Cónaí**
Fochatagóir	Cur Síos
Bunadh na hÁite	Bunadh na gCruach, as Tír Eoghain a tháinig siad, beirt saighdiúirí a bhí iontu. Na clanna uilig ar na Cruacha. Tháinig an tromlach acu as Tír Eoghain agus cuid acu as Co. Liatroma.
An Teach Cónaithe	An trealamh a bhí acu sna tithe ceann tuí.
Tógáil Tí	Nuair a d’fhág sí féin an baile. Casadh a fear uirthi nuair a bhí sé sa bhaile ar saoire. Rinne sé féin an chuid is mó den obair ar an teach. Ba leis féin an talamh a tógadh an teach air.

**Catagóir: Taisteal agus Gnó**
Fochatagóir	Cur Síos
Aontaí	Chreid go leor daoine sna pisreoga am amháin, oíche Bhealtaine, ag cur píosaí de chrann caorthainn sa charn aolaigh agus ansin os cionn doras an bhóithigh san áit a raibh an bhó. Maide briste agus aibhleoga faoin doras. Chonaic sí an seansaol uilig ach níl rudaí mar a gcéanna anois. Lá Aonach an Bhrocaigh anois agus cúpla bean ann ag taispeáint an dóigh le him a bhualadh.
Aontaí Cáiliúla	Aonach an Bhrocaigh ar an 25 Lúnasa
Siopaí	Siopaí sa cheantar fadó.

**Catagóir: Ceirdeanna agus Cothú an Tí**
Fochatagóir	Cur Síos
Seanchas faoi Bhlí na mBó	Maistreadh - gruth buí i ndiaidh do bhó breith a thabhairt. Aibhleoga a leagan ag doras an bhóithigh i ndiaidh bó breith.
Snaoisín	Mná ag caitheamh an phíopa. Chaitheadh a máthair mór an píopa. Bhíodh cuid acu ag caitheamh snaoisín fosta. Bhíodh píopa créafóige acu fosta ag na fairí.

**Catagóir: An Ealaín Bhéil**
Fochatagóir	Cur Síos
Logainmneacha	Ainmneacha na gCruach.

**Catagóir: Am agus Féilte**
Fochatagóir	Cur Síos
Lá Bealtaine	Pisreoga

**Catagóir: Nósanna agus Piseoga**
Fochatagóir	Cur Síos
An Drochshúil	Pisreoga faoi mhná le drochamharc.
Nósanna agus Piseoga	Nósanna ag tithe faire, nuair a gheobhadh bean bás nó fear bás. Chuirtí siad suas braillíní bána ar chúl na leapa. Nuair a fuair a huncail bás, sa tráthnóna cuireadh culaith dhonn air sular cuireadh sa chonair é, léine bhán a bhí air go dtí sin nuair a bhí sé sa leaba. Bhí snaoisín, toitíní agus tae roimh am paidrín. Bhí scaiftí móra ag na fairí. Bhíodh na daoine óga ag cuardach toitíní.

**Catagóir: Cluichí agus Caitheamh Aimsire**
Fochatagóir	Cur Síos
Ag Bualadh an Cheoil	Ceol agus caitheamh aimsire. Pisreoga

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer