Sonraí an Agallaimh

Ainm:	Gráinne Mhic Gloinn
Áit Chónaithe:	An tArd Leathan (An Ailt Leathan), An Clochán, An Clochán, Leifear.
Áit Dúchais:	An tArd Leathan (An Ailt Leathan), An Clochán

Dáta

Bailitheoir

sdgsdg

07/04/2008

Dónall Dinny Ó Gallachóir

**Catagóir: Lonnú agus Cónaí**
Fochatagóir	Cur Síos
Bunadh na hÁite	Bunadh na gCruach, na chéad daoine ar na Cruacha, ba bheirt saighdiúirí as Baile na Finne iad.
An Teach Cónaithe	Cuma na dtithe agus an obair a bhíodh ar siúl acu, tobac, tuirní agus sníomh, cardáil, creataíl a bhaint de na crainn agus an snáth a dhathú.
Bunadh na hÁite	Bunadh na gCruach, as Tír Eoghain a tháinig siad, beirt saighdiúirí a bhí iontu. Na clanna uilig ar na Cruacha. Tháinig an tromlach acu as Tír Eoghain agus cuid acu as Co. Liatroma.
An Teach Cónaithe	An trealamh a bhí acu sna tithe ceann tuí.
Tógáil Tí	Nuair a d’fhág sí féin an baile. Casadh a fear uirthi nuair a bhí sé sa bhaile ar saoire. Rinne sé féin an chuid is mó den obair ar an teach. Ba leis féin an talamh a tógadh an teach air.

**Catagóir: An Pobal**
Fochatagóir	Cur Síos
Bochtaineacht agus Saibhreas	Easpa leictreachais sna Cruacha fadó.
Na Scoltacha Náisiúnta	I scoil na gCruacha, an múinteoir agus na scoláirí.
Cuartaíocht/Airneál	Scéalta, airneán agus ceol.

**Catagóir: Nósanna agus Piseoga**
Fochatagóir	Cur Síos
An Drochshúil	Pisreoga faoi mhná le drochamharc.

**Catagóir: An tOsnádúr**
Fochatagóir	Cur Síos
Sióga	Scéal faoi na sióga nó faoi thaibhsí a bhí ag a máthair mhór agus a máthair faoi bhean a bhí ag iarraidh giosáin a dhíol a bádh san abhainn agus chonaic a mac í ina dhiaidh sin. Scéal eile faoi na Cruacha, faoi chuid de bhunadh na gCruach a bhain slatacha thuas ag coill Loch Iasc agus bádh fear acu ar an bhealach 'na bhaile. Thaispeáin sé é féin d'fhear acu ina dhiaidh sin agus bhí comhrá aige leis. Níor chreid sí féin sna sióga.

**Catagóir: Ceirdeanna agus Cothú an Tí**
Fochatagóir	Cur Síos
Snaoisín	Mná ag caitheamh an phíopa. Chaitheadh a máthair mór an píopa. Bhíodh cuid acu ag caitheamh snaoisín fosta. Bhíodh píopa créafóige acu fosta ag na fairí.
Eacnamaíocht an Teaghlaigh	Cuireann sé trua uirthi anois nuair a théann sí siar chuig na Cruacha, tá an chuid is mó de na tithe folamh agus na daoine marbh. Bhí an talamh uilig in úsáid ag an am, bhí prátaí agus meacain ag a máthair. Ba ghnách lena máthair uisce na meacain a chur ar an im. Bhí pigín acu leis an t-im a chur isteach ann. Cur síos ar an dóigh a dtógadh siad amach an t-im. Thugadh siad an bhláthach do na gamhna. A huncail a chuideodh leo amharc i ndiaidh na móna.
Seanchas faoi Bhlí na mBó	Maistreadh - gruth buí i ndiaidh do bhó breith a thabhairt. Aibhleoga a leagan ag doras an bhóithigh i ndiaidh bó breith.

**Catagóir: Stairsheanchas**
Fochatagóir	Cur Síos
Stair an Teaghlaigh	An teach inár tógadh í, teach ceann tuí a bhí ann. A bunadh a bhí ann ar dtús, athair mór a hathair a bhí ann agus tháinig sé ansin bliain an ghorta. Cónall Mac Fhionnlach a bhí air, Máire Ní Earcain a bhí ar a bhean. Bhí cúpla mála mine aige agus choinnigh an t-arán mine agus brachán ag gabháil iad am an ghorta. Tháinig sé anall ón Bhinn Mhór. Roinn sé an talamh idir a bheirt mhac. Cur síos ar an teaghlach agus mar a d’imigh cuid acu agus nár phill siad ariamh. D’imigh cuid mhór de bhunadh na gCruach go Meiriceá.
Filí	An dán .i. 'Diligh na mBacach' agus an áit ar tháinig sé uaidh.
Teangacha á labhairt in Éirinn	Meath na Gaeilge. Níl mórán daoine fá na Cruacha anois, tá Gaeilge ag cuid acu. Ach níl mórán suime i dtaobh na Gaeilge sa cheantar. Thóg sí a páistí le Gaeilge. Ach b’éigean dóibh athrú go Béarla don chéad Chomaoineach nuair a chuaigh siad go scoil Litir Bric. An cúpla scoil a bhí sa cheantar, ceann i Litir Bric, in Ard Leathán. Tuigeann a teaghlach an Ghaeilge anois ach ní labhraíonn siad í.
Tubaistí Áitiúla	An t-eitleán a thit ar na Cruacha.
Imirce	"American Wake" - Oíche cheoil, craice agus ólacháin sular imigh daoine go Meiriceá ar imirce agus nuair a philleadh siad arís.
Imirce Áitiúil agus Réigiúnach	Iargúlta sna Cruacha. í féin ag bogadh ansin. Gan mórán daoine fágtha ann, bhog siad ar shiúl agus níor phill siad.

**Catagóir: An Duine**
Fochatagóir	Cur Síos
An Óige agus Aois	A hóige, d’fhág sí an scoil ag 16 bliana, rinne sí 2 bhliain sa bhreis, bhí dúil aici sa scoil. Bhí sí ag iarraidh jab a fháil (obair i mBealach Féith i siopa) ach thit a máthair agus bhris sí a scoróg agus b’éigean do Ghracie fanacht agus amharc i ndiaidh an eallaigh. Thosaigh sí ag cniotáil geansaithe bána, bean a huncail a bhí ag tabhairt amach cniotála ó na Cinnéidí as Ard an Rátha. Thógtaí na geansaithe achan choicís, ceann sa choicís ar dtús a rinne sí ach ansin bhí sí ag déanamh dhá cheann sa choicís, £1 an ceann. Bhíodh sí ag sní agus ag cardáil fosta lena máthair. Cuntas ar seo. Bhí tuirne acu. D’fhoghlaim sí na patrúin do na geansaithe óna haintín. Bhí ainm ar gach patrún. Chuirtí dath ar an olann ansin le creatáil ó na creigeacha. Bhí go leor oibre le déanamh ag Gracie le cuidiú lena máthair.
Pósadh	Pósadh iad thíos i nDroim Eochaille (taobh thíos de Mhainéar Uí Chuinneagáin) in 1974. Ní raibh báinseacha móra ar bith ann an t-am sin. Chuaigh thart ar 30 acu i ndiaidh na bainise go hóstán Uí Fhrighil i Ráth Bhoth, d’fhan siad ansin cúpla lá. Bhí a máthair ina cónaí leo i gcónaí. Tá sí marbh anois le dhá bhliain.
An Óige agus Aois	Caint ghinearálta ar a hóige. Scoil na gCruach agus a hóige, ag obair i Monarchan i mBaile Átha Cliath, ag déanamh geansaithe sa bhaile do Chlann Uí Chinnéide sna Gleannta le airgead a shaothrú, cniotáil agus damhsa.
Soláthairtí don Fhaire	Nósanna ag faire - oirtheáil, tobac agus snaoisín.
Cleamhnas	Cleamhnas agus bainiseacha.

**Catagóir: Taisteal agus Gnó**
Fochatagóir	Cur Síos
Aontaí	Chreid go leor daoine sna pisreoga am amháin, oíche Bhealtaine, ag cur píosaí de chrann caorthainn sa charn aolaigh agus ansin os cionn doras an bhóithigh san áit a raibh an bhó. Maide briste agus aibhleoga faoin doras. Chonaic sí an seansaol uilig ach níl rudaí mar a gcéanna anois. Lá Aonach an Bhrocaigh anois agus cúpla bean ann ag taispeáint an dóigh le him a bhualadh.
Aontaí Cáiliúla	Aonach an Bhrocaigh ar an 25 Lúnasa
Siopaí	Siopaí sa cheantar fadó.
Scaipeadh Nuachta agus Eolais	An chéad raidió a bhí acu ar na Cruacha, ag comharsa a bhí sé.

**Catagóir: Cúrsaí Easláinte agus Leighis**
Fochatagóir	Cur Síos
Easláinte agus Aicídí	Luibheanna.

**Catagóir: An Ealaín Bhéil**
Fochatagóir	Cur Síos
Logainmneacha	Ainmneacha na gCruach.

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer