Bealoideasbeo.com
Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge
Ainm: | Gráinne Mhic Gloinn | ![]() |
Áit Chónaithe: | An tArd Leathan (An Ailt Leathan), An Clochán, An Clochán, Leifear. | |
Áit Dúchais: | An tArd Leathan (An Ailt Leathan), An Clochán |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Sióga | Scéal faoi na sióga nó faoi thaibhsí a bhí ag a máthair mhór agus a máthair faoi bhean a bhí ag iarraidh giosáin a dhíol a bádh san abhainn agus chonaic a mac í ina dhiaidh sin. Scéal eile faoi na Cruacha, faoi chuid de bhunadh na gCruach a bhain slatacha thuas ag coill Loch Iasc agus bádh fear acu ar an bhealach 'na bhaile. Thaispeáin sé é féin d'fhear acu ina dhiaidh sin agus bhí comhrá aige leis. Níor chreid sí féin sna sióga. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Easláinte agus Aicídí | Luibheanna. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Bunadh na hÁite | Bunadh na gCruach, as Tír Eoghain a tháinig siad, beirt saighdiúirí a bhí iontu. Na clanna uilig ar na Cruacha. Tháinig an tromlach acu as Tír Eoghain agus cuid acu as Co. Liatroma. |
|
An Teach Cónaithe | An trealamh a bhí acu sna tithe ceann tuí. | |
Tógáil Tí | Nuair a d’fhág sí féin an baile. Casadh a fear uirthi nuair a bhí sé sa bhaile ar saoire. Rinne sé féin an chuid is mó den obair ar an teach. Ba leis féin an talamh a tógadh an teach air. | |
An Teach Cónaithe | Na cineálacha tithe a bhíodh acu, tithe ceann tuí, tithe seascaire, na seomraí a bhí iontu. | |
An Teach Cónaithe | Cuma na dtithe agus an obair a bhíodh ar siúl acu, tobac, tuirní agus sníomh, cardáil, creataíl a bhaint de na crainn agus an snáth a dhathú. | |
Bunadh na hÁite | Bunadh na gCruach, na chéad daoine ar na Cruacha, ba bheirt saighdiúirí as Baile na Finne iad. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Cleamhnas | Cleamhnas agus bainiseacha. | |
An Óige agus Aois | Caint ghinearálta ar a hóige. Scoil na gCruach agus a hóige, ag obair i Monarchan i mBaile Átha Cliath, ag déanamh geansaithe sa bhaile do Chlann Uí Chinnéide sna Gleannta le airgead a shaothrú, cniotáil agus damhsa. | |
Soláthairtí don Fhaire | Nósanna ag faire - oirtheáil, tobac agus snaoisín. | |
Pósadh | Pósadh iad thíos i nDroim Eochaille (taobh thíos de Mhainéar Uí Chuinneagáin) in 1974. Ní raibh báinseacha móra ar bith ann an t-am sin. Chuaigh thart ar 30 acu i ndiaidh na bainise go hóstán Uí Fhrighil i Ráth Bhoth, d’fhan siad ansin cúpla lá. Bhí a máthair ina cónaí leo i gcónaí. Tá sí marbh anois le dhá bhliain. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Aontaí | Chreid go leor daoine sna pisreoga am amháin, oíche Bhealtaine, ag cur píosaí de chrann caorthainn sa charn aolaigh agus ansin os cionn doras an bhóithigh san áit a raibh an bhó. Maide briste agus aibhleoga faoin doras. Chonaic sí an seansaol uilig ach níl rudaí mar a gcéanna anois. Lá Aonach an Bhrocaigh anois agus cúpla bean ann ag taispeáint an dóigh le him a bhualadh. | |
Aontaí Cáiliúla | Aonach an Bhrocaigh ar an 25 Lúnasa | |
Siopaí | Siopaí sa cheantar fadó. | |
Scaipeadh Nuachta agus Eolais | An chéad raidió a bhí acu ar na Cruacha, ag comharsa a bhí sé. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Seanchas faoi Bhlí na mBó | Maistreadh - gruth buí i ndiaidh do bhó breith a thabhairt. Aibhleoga a leagan ag doras an bhóithigh i ndiaidh bó breith. | |
Snaoisín | Mná ag caitheamh an phíopa. Chaitheadh a máthair mór an píopa. Bhíodh cuid acu ag caitheamh snaoisín fosta. Bhíodh píopa créafóige acu fosta ag na fairí. | |
Eacnamaíocht an Teaghlaigh | Cuireann sé trua uirthi anois nuair a théann sí siar chuig na Cruacha, tá an chuid is mó de na tithe folamh agus na daoine marbh. Bhí an talamh uilig in úsáid ag an am, bhí prátaí agus meacain ag a máthair. Ba ghnách lena máthair uisce na meacain a chur ar an im. Bhí pigín acu leis an t-im a chur isteach ann. Cur síos ar an dóigh a dtógadh siad amach an t-im. Thugadh siad an bhláthach do na gamhna. A huncail a chuideodh leo amharc i ndiaidh na móna. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Filí | An dán .i. 'Diligh na mBacach' agus an áit ar tháinig sé uaidh. | |
Tubaistí Áitiúla | An t-eitleán a thit ar na Cruacha. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Logainmneacha | Ainmneacha na gCruach. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Lá Bealtaine | Pisreoga |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Obair | Ní raibh a máthair ag fáil mórán pinsin, 16 scilling agus rinne sí cuid mhór ime agus choinnigh sí cearca. Cuntas ar an phróiseas maistreadh le cuinneog agus loinne. Bhíodh sí ag cniotáil fosta. Ní raibh a sláinte iontach maith corr uair agus b’éigean do Ghracie fanacht fan bhaile. | |
Spailpíní | Fostú - an óige nuair a bhíodh siad ag imeacht ar fostú. | |
Bochtaineacht agus Saibhreas | Easpa leictreachais sna Cruacha fadó. | |
Na Scoltacha Náisiúnta | I scoil na gCruacha, an múinteoir agus na scoláirí. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
An Drochshúil | Pisreoga faoi mhná le drochamharc. | |
Nósanna agus Piseoga | Nósanna ag tithe faire, nuair a gheobhadh bean bás nó fear bás. Chuirtí siad suas braillíní bána ar chúl na leapa. Nuair a fuair a huncail bás, sa tráthnóna cuireadh culaith dhonn air sular cuireadh sa chonair é, léine bhán a bhí air go dtí sin nuair a bhí sé sa leaba. Bhí snaoisín, toitíní agus tae roimh am paidrín. Bhí scaiftí móra ag na fairí. Bhíodh na daoine óga ag cuardach toitíní. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Ag Bualadh an Cheoil | Ceol agus caitheamh aimsire. Pisreoga |
Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer