Guth & Tuairim, Deireadh Fómhair 1980 - Eagrán Speisialta

C6iste Naisiunta an Oireachtaia. 8 Marcua - Cuchulainn na Roeann Seo sce;_l a the'ann arais tri chead bliain. Scr{obhadh s i)>s e 0 Eo in Mac Fhionnaile, Mullach Dubh ar an loU Lunaaa 1934. Bhf Eoin 86 bliain d' aois an tu sin. n An la fa dheireadh chuaigh me truirt le oilean ar loch Mhullach Dearg. Oilean Sheain a bheirtear air ague thug se in mo chuimhne go deachaidh me thart leis an oilean cheanna 75 blian o shoin le mo shean athair agus M i 1110 gbastlr' bliain deag d I 8018 o Chuir me ceist ar m' athair caide ba chUis leis an tsean bhothog a bh! tc)gtha ar an oilean. Seo an sceal a d 1 inis se dolllh; bh! fear darbh ainm Sean 6 Donaill na chonai i mBaile a' Mhighnuis { Joklllach Dubh fad 0 shoin. Bhi. sepo"ita ague chaith se cuid mhOr ama ag seilg a~ ag iascaireacht ar an f'harraige. L8 amb&in bhf se amuigh ar a bh&d. Th81nig bacach isteach chuig a bhean cheile agus d' iarr rud inteacht le h-ithe. Thug an bhean neart aran coirce do ach n! raibh le snathadh leis ach uisce. Nfor dhuirt an fear aiuil a dhath go raibh deireadh ite aige. D' eirigh se ansin ag imeacht agus ba e an t-altu a t!lug se, iarraidh ar Dhia neart den da chineal bi a bh.Uth aic! 1 dtolamh. Ba e an manadh a bhf ag muintir na Rosann san u go bhtaigheadh bochtan achaine ar bith a d' iarrradh sear Dhia. Nuair a thainig Sean isteach f'uair se a bhean ag bog-chaoineadh cois na tine. Bh£ leisc uirthf inse do caide abhar a brom gur chuir se brothladh uirth!. D' inis s! ansin caide tharla indiaidh he'ile bf'. Chuir Sean air a chiibf'n. D 1 thiaf'raigh caide 1 n bhinn den teach a d 1 ftulg an bacach agus lean do. Th8.inig se suas leis ar thra na Cruite. D 1 iarr Sean air a theacht arais go dtabhairfeadh se beile eiac do - no ~h{ neart eisc le Sean ag teacht on t'harraige do. DhiUltaigh an bacach pilleadh. Throid an bheirt agus b4l.. e an deireadh a bhi air gur mharaigh Sean an Connachtach. Ins an am sin ba gbDAth le bacaiib Chonnacht a theacht go T{r Chonaill agus siuleoir! Th!r Chonaill triall go Connachta. Nfor bhfada go deachaigh sceal an armha go Connachta. Bhf fhios ag Sean go mbe'adh na Co~cht~igh anuas Jlir ar sb~ d!ol;_tais. Seo mar thog Se.an an bhothog ar Oilean Sheain i loch Mhullach Deirg. Nuair a togadh e chuaigh Seen a~ a mhac Marcus 'na gconaf ann; agus rir.ne siad socrU' le Dochartaigh Hhfn Beannaid taobh a' teleibhe den oilean a choimhead agus le Dochartaigh Bheal na Cruite taobh na farraige a choimhead. M& tchfeadh Doehartaigh Bh~al Cruite namhaid ag teacht o thaobh na farraige bh{ siad le comhartha a thabhairt do Shean a~s. a mhac sa doigh go mb8'adh siad abalta ealu. bealach a' tsleibhe. Ague mar an gceanna da mbeadh an toir le theacht bealach a' tsleibhe bheadh ar Dhochartaigh Mh!n Beannaid comhartha a thabhairt. Seo an bealach a ths'inig an toir agus ceart ~ leor nf'or fheall Dochartaigh Mh!n Beannaid ar Shean agus a mhac Marcus. Chomh luath agus fUair Seen an Ta muid bu!och do Willie Alcorn a rinne an eeann-teideal ar· lth. I. ~ .. \ .\ . ~: •. '\. . ~ ' ( ·:·~'\~\'\\~I \V'. ' ' ' comhartha leim se f'ein agus Marcus i&teach sa churrach agus d 1 iomair suas a loch bealach Ghleann MOr agus Ath na Gath. Chonaic an nainbaid an currach ag teacht suas a loch agus rinne siad db& bhaicle d6ibh fein, gasra amhRin ag siUi taobh leis an loch agus an dream eile n!os faide ar shiUl. Chomh luath agus bhuail an currach an talamh leim Sean agus Marcus amach agus thug aghaidh ar na c.noic. Ar an bhomaite chuaigh na Connachtaigh idir iad f'ein agus an bad ar eagla go bpillf'eadh siad agus go rachadh siad ar a' loch arais. Leath mhfle a cbuaigh Seen gur thuirsigh se siocair gur bun shean-duine a bhf ann aan am. Tnainig na Connachtaigh suas leis agus mharaigh siad e i nAilt Sheain Uf Dhonaill mar is aina do'n ait inniu. Bhf Marcus ina oganach luthmhar gasta agus chuaigh se nfos faide suas a gleann gur casadh an dara baicle den nSmhaid air ag an Chrois Ghleann. Istigh ansin shil Marcus go raibh foscadh aige mar t( spine ard sa ghleann see>. Chuir Mareus a dhroim leia a spine agus thug se dubhehlan do Chonnachtach ar bith theacht i ngiorracht do. H£ raibh de mhisneach ag rear ar bith den namhaid theacht fhad leis. Bhf se mar bhf Cuchulainn analloid. Ni raibh fhios acu caide' n ~oigh a bhf'aigheau!h dad an bhua air. Bbf' se ag eirigh mall sa trathnona agus an dorchadas ag titim. Chuaigh triur acu auas ar mhullach na spince agus rollaigh siad cloch mhor throm sfos ar a mhul.lach. Seo mar mharaigh siad ceann de na laochra is calma a togadh ariamh ins na Rosaibh. Sheas mise ar a uaigh Domhnach ar na mallaibh &£US rinne me machnamh f'ada ar an eacht. Ta scailp Mharcuis mar ainm ar an ait ariamh 0 shoin, agus ba choir leac-cuimhneach&in a thogail ar an '&it ar thit Cuchulainn na Rosann agus ba cheart fosta an sceal a bheith le leamh ag yaist! sooile na Rosann - f'had agus 'ta ball-ban ar an f'headoig. Seamas s. o DOnaill, M!n Bea.nna1d. M~ire Mhic Niallais, RUna! ChOiste Aitiul an Oireacht&is