Sonraí an Agallaimh

**Catagóir: Nósanna agus Piseoga**
Fochatagóir	Cur Síos
Mallachtaí	Mallachtaí a deirtear a cuireadh i gcás Tragóid Bhaile Mhanúis agus in amanna eile.
Comharthaí Báis	Comhartha báis: nuair a thiocfadh an eala isteach a fhad leis an loch. Comhartha eile dá gcloistí trí bhuile ar an doras, trup casúir fán teach.

**Catagóir: An Duine**
Fochatagóir	Cur Síos
Comparáidí idir na Glúnta	A bharúil faoin athrú mhór a tháinig ar an saol. Díoltar oiread ar bhróga anois (£60) agus a shaothraigh fear i séasúr iomlán in am John. Tá an mhaith agus an t-olc le feiceáil san athrú. Tá daoine ag dul thar a n-acmhainní. Tá daoine beo níos faide anois ná mar a bhí, bhíodh siad ag fanacht le litir ó Albain roimhe seo agus cúpla punt istigh ann lena bhfiacha a dhíol. Níl rómhair ar bith á dhéanamh anois. Níl suim ar bith ag an aos óg ann níos mó.
Comparáidí idir na Glúnta	Comparáid idir an saol/an t-am/an Ghaeilge/nathanna cainte san am sin agus an lá atá inniu ann. Níl go leor de na rudaí sin ann anois.
Ag Síneadh Amach an Choirp	An Bás: Suip: Chuirtí an t-éadach, píopa, srl, a bhí ag an mharbhán nuair a fuair siad bás. A chuimhne ar mhná caointe ag fairí.
An Óige agus Aois	An t-aoibhneas a bhain sé as toradh a chuid curaíochta, na prátaí agus an choirce. Is maith leis smaoineamh ar an am a chuaigh thart. Ní amharcann sé ar mhórán teilifíse.
Comparáidí idir na Glúnta	Athrú mór ar an áit agus ar na daoine. Tá an Ghaeilge ag meath agus anois ní thuigtear na nathanna cainte nó na focail a bhíodh in úsáid san am sin.

**Catagóir: Ceirdeanna agus Cothú an Tí**
Fochatagóir	Cur Síos
Iascaireacht	Ag póitseáil i Rann na Feirste, ní dhearna sé féin ach rinne a dheartháir. Chuaigh sé amach oíche amháin lena dheartháir agus bhí siad ag póitseáil bradáin. Tugadh air cáin a dhíol air, ach dhiúltaigh sé, cuireadh sa phríosún é. I ndiaidh oíche amháin, dhíol a mhac an cháin agus ligeadh amach é.

**Catagóir: Lonnú agus Cónaí**
Fochatagóir	Cur Síos
Iarsmaí ón Seansaol	An Gorta - Corra (tobán mór) a thug an rialtas do dhream Rann na Feirste le babhla brat (sú) a fháil.
An Teach Cónaithe	An teach inar tógadh é, teach ceann tuí a bhí ann, cuireadh sclátaí air in 1925. Cur síos ar an teach a bhí acu. Thagadh an t-eallach agus na cearca isteach chun tí. An cineál maide mullaigh a bhí sa teach. Ag déanamh an tuí don teach. A chuimhne ar fhás aníos ag éisteacht le lucht an airneáin istigh sna tithe. Bhíodh na tithe seascair, urláir chréafóige (cré ghorm). Cuntas maith aige ar an eolas seo uilig. Bhí an tine i gcónaí lasta, ag coigilt na tine, ag déanamh an tae ar an choigilt. Bhí leaba ag taobh na tine. Bhí cuirtín ag roinnt daoine thart ar an leaba ach cláir a bhí thart ar an chuid is mó de na leapacha. Bhíodh an píopa agus an tae istigh i bpoll an bhoc. As cochán a rinneadh na leapacha agus dheargadh a athair mór a phíopa le píosa cocháin tarraingthe as taobh na leapa a lasadh sa tine. Thugtaí toit den phíopa cré do dhaoine nuair a théadh siad isteach sna tithe. Bhí spás sa doras a ligeadh don chat teacht isteach agus dul amach.
Bunadh na hÁite	Seo eolas John Ghráinne ar an scéim a bhunaigh an rialtas 1935–1937. Tugadh talamh agus tithe do theaghlaigh i gCo. na Mí agus d’fhág teaghlaigh Chonamara, Rann na Feirste agus Ghaoth Dobhair agus shocraigh siad i gCo. na Mí, áit ar fhás Gaeltacht úr. D’imigh dream Rann na Feirste 14 Aibreán 1937. Chuaigh níos mó de dhream Chonamara go Co. na Mí in 1935. Briseadh a gcroí le cumha.

**Catagóir: Taisteal agus Gnó**
Fochatagóir	Cur Síos
Cosáin agus Bóithre	Na chéad bhealaí a tógadh – Bealach na Mine Buí, cumadh amhrán faoi Rann na Feirste agus tá an bealach sin luaite ann. Asail a bhíodh in úsáid sa tsean-am, bhí drochbhealaí ann.
Scaipeadh Nuachta agus Eolais	Tógadh oifig an phoist i Rann na Feirste in 1936 ach tá sé druidte le cúpla bliain. Bhí stampa 2 phingin ag an am. An chéad ghuthán i Rann na Feirste - Anagaire 7 an uimhir.

**Catagóir: An Pobal**
Fochatagóir	Cur Síos
Obair	Obair an Earraigh - cuntas maith ar obair thalaimh. Ag rómhar an talaimh le spád, dhá chineál oibre leis an spád – conlach le rómhar, an áit a raibh na prátaí le cur agus an domasach, an áit a raibh an coirce le cur. Bhí dhá chineál rómhair le déanamh.

**Catagóir: Cluichí agus Caitheamh Aimsire**
Fochatagóir	Cur Síos
Damhsa	Damhsaí agus caitheamh aimsire. Damhsaí i nDún Lúiche, shiúladh cuid acu agus bheadh cuid eile ar rothair. Bhí bealaí garbha cloiche ann.

**Catagóir: An Ealaín Bhéil**
Fochatagóir	Cur Síos
Logainmneacha	Logainmneacha: Ceann Dubhrann sean-ainm eile ar Rann na Feirste. Dúiche Dhonnachaidh Scaite sean-ainm ar na Rosa.

**Catagóir: An tOsnádúr**
Fochatagóir	Cur Síos
Sióga	Áiteanna uaisle ina raibh na sióga le feiceáil. Áit Cró na nUan, deirtí go mbíodh na slua sí le cloisteáil go minic ann, ag ceol agus ag caoineadh. Ní chreideann na daoine iontu anois.

**Catagóir: Stairsheanchas**
Fochatagóir	Cur Síos
Imirce	Ag imeacht go Meiriceá: Bád Shligigh a shuíodh ag béal Ghabhla agus thógfadh siad paisinéirí as na Rosa agus as Gaoth Dobhair, ar a mbealach go Meiriceá. A chuimhne ar an bhealach go Meiriceá. A chuimhne ar an ‘American Wake.’ Go leor daoine a d’imigh gan philleadh arís.

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer