Sa Ghaeltacht, Márta 1980

SA GHAELTACHT HTA LE CLOISTEAIL bheadh ann d'Aire na Gaeltaehta, do Roinn na Gaeltaehta, n6 d'Udaras na Gaeltaehta? Le ffrinne is feidir an phrfomh ehusp6ir ata againn a ehur in aon abairtln amhain eainteoirf Gaeilge a ehoinneail sa Ghaeltaeht agus iad a ehoinneail ag labhairt na Gaeilge. Ta dualgas orainn uile muintir na Gaeltaehta a spreagadh i dtreo go mbeidh fonn orthu elof leis an nGaeilge agus fa ehur ehun einn "rnar ph r fomh-mhean eumarsaide" faoi mar a luaitear san Aeht: ba i neann se sin go hairithe leis na eeantair sa Ghaeltaeht oifigiuil naeh bh fu i I m6ran Gaeilge a labha irt iontu fao i lathair. Cen ehaoi a geu irfear ehuige? 6 tharla go bhfuil taith far leith ag formh6r na geomhaltal ar fhadhbanna den eh ineal sin is amhlaidh ba mhaith liomsa go dtioefadh an tUdaras ar aghaidh le molta l fiuntaeha". Foireann Oilte Duirt an tAire gur daoine a mbfonn bru m6r orthu ina ngairmeaeha tein eomhal ta f an Udarais agus is go pairt– aimseartha a bheidh siad ag gabhail d'obair an Udarais. "Is maith an rud e mar sin go bhfuil e a g r a I o e h t I a n·– aimseartha le foireann oilte aistrithe ehueu 6 Ghaeltarra - eagraloeht go bhfuil ar a eumas roghanna eagsula a mheas agus tuairiml meaite 'na dtaobh a eh ur ar fa iI" a du irt s (. uchun na spriocanna ata romhainn a bhaint amach caithimfd oibriu as laimh a cheile le duthracht agus le dea-thoil' ' Cathaoirleach, Bord , Udaras na Gaeltachta, , Mfcheat o Maille. 5 ,, I I I I I "Deireadh leis an liginnteacht,, "Ta cain t ,agus Ru naf Roinn na ar fail do bheagnaeh 2000, 000 tr. er. Sa d6ibh. Beidh i geeist <hc1tha1rt cJlm LJdaras eiginnteacht faoi Udaras Gaeltaehta; Tadhg 6 4,800 de mhuintir na bh Ii a in 1979 bh ; againn na seei meanna barantais a thabha irt na Gaeltachta le 8 Nei l l, Stiurthqir 6n Gaeltaehta agus ta fas an-bhei m arfs ar thog ra f agus na eom6rtais ata faoi ehoinnlollaeha mbliana anuas agus ta 1.D.A.; Maitiu 0 Neill 8% tagtha ar dhaonra na bheaga le preamhaeha tosnaithe eheana tei n a airi th e, eumhaeht a athas orainn go bhfuil 6n 1. T.G .W.U. agus Gaeltaehta 6 1971 ar a itiula seaehas na fhorbairt n los m6 ehun ehui rfi h ar chumas an deir eadh l e i s an Tadhg 6 Cuinn a thogh aghaidh. Ta dei rPacJh rnor th oa r af naeh a eh i n ntiu n;:ich LJddrG'S cu1diu IF· Muintir na Gaeltaehta ano is leis an meath a mbeadh ehoml1 ndf>a n ann torbairt rrnunt1onsclo1rf 'sl1te eiginnteacht sin anois" a an babhta seo. "Le triur mhair ar feadh 130 o i r i u n a eh do eacnama loch doehar nua agus a thabhartai dh duirt Catha l Mac as Tir Chonai ll , beirtas bliain agus leirlonn sin ,.., heantraC; ha iargulta donGhaeilge. s olub h ae h t an - Gabhann, Priomh Con amara, beirt as go bhfuil forbairt faoindtuath. TearmalTagartha 'bhaeht ach i geas Fheidhme a nnach C iarra i, duine as eacnamaioch ag eothU tarrthai l t ionseail. Ta Udaras na Gaeltachta Muscrai,agus Maigh Eo, forbairtpobal. ForbairtPobal Tosn al onn an t,ear mal tagartha an san aitheasc a thug se ar ta an tUdaras beagnach Sa bh Iiain 1979 a tUdaras le buntaiste nua U d a r ai s maid i r Ie ocaid ghairmiu an ehomh hi onadaioch Faoi'n Bhord dhein crlochnafodh an cheadh ata an-tabhaehtach ar Gaei lge i bhfad n fos Udarais san Ardoifig le agus a d'fheadfadh se a G a e 1tar r a eea n n- Cho m6rtas Forbartha fad. Nuair ata deontas soi leire agus i bhfad deanai. bheith" a du irt se. rodaiocht ar an sceim Pobal agus ta sceim eile nlos m6 na £100,000 i nios laidre na mar a bhf "Tugann an tosnu miontionscail, ar reidh le cur oscomhair gceist ta rogha ag an ag Gaeltarra. Beidh na nua seo misneach nua Dflseacht Fhorbairt Bhainistfocht an Udarais. O'eirigh go Udaras pai rtiocht a m f-b~un ta1st i ceanna ag Th ug a n Prlomh Ghaeltachta, ar 01·1 1·u' 1·nt han-mhaith le com6rtais ghlacadh i dtionscail an Udaras maidir le duinn. Beimld ag suil le , • , ·1 F h e i d h mean n a c h miontionscl6irf agus ar Sh 6 is i a I ta a gus nua no gan pa1rt1ocht a lmshao1 agus maidir le smaointl nua agus gealluint don Aire agus fhorbairt acmhainnf Culturtha idir cheantair ghlacadh. Cui reann sin bunsrai th is a bh f go dtl tosa locht nua on d 0 n (J d a r a s 9 0 nadurtha _ mar iasc agus idir mhonarchanna go m6r le solubthacht. seo, agus dealraionn se Udaras,agusiscinntego dtabh arfai dh an fheirmeoireacht. Freisi n i rith na bliana . Cabhr6idh se go m6r gobhfuilbl iaindheacair mbeidh fasagusforbairt Bhainistiocht agus an d ' aistrlodh ceann- Cuireadh suas le 20 tograi m ai the a romhainn i 1980. " Aeh nua ann faoi'n Fhoireann an d llseacht cheathru na h~ag- Nai-Scoil ar bun chun mhealladh agus tograi taim id d6ehasach faoi eagralocht nua, nl agus an duthracht raiochta6BhaileAtha an Ghaeilge a con t u i r te ach a a na deac raehtai sin a hamhain maid i r le ceann9 don Aire agus c I iath 90 dt f na mhuineadh do leanai sheachaint. Ta solathar sharu" a duirt an tUasal cursal eacnamalochta, don Udaras agus a bh r F 0 r b acha . Tai mid ro imh dul ar scoil ann eh un cead a Mac Gabhann. ach maidir le forbairt tugtha do na hAirf go bu loch do bhai ll Bhord agu s caomhnu na dtf seo agus do na Ghaeltarra nach bhfuil teangan chomh maith" Bordanna uile a bh i ar linn nios m6. Thug siad a duirt sa. Ghaeltarra 6 1958 ar a gcuid ama agus a gcuid Failte Chuir se failte roimh A i r e na Gaeltachta, roi ni h Chathaoirleach an Udarais, an tUasal Micheal 6 MaiIle, agus roimh na comhalta i nua ei le a ghlac le ceapachan 6 A ire na Gaeltachta n6 a bh r tofa ag pobal na Gaeltachta. Du irt se go ndean fadh si ad an c e a n ga l idir an Eagra focht agus Muint ir na Gaeltachta a dh luthu in iom lan. D'fhailtigh se roimh iar-chomhalta i 6 Bhord Ghaeltarra a bh i ar ai s ar Bhord an Udarais - Liam Toibin, aghaidh. taith i du inn go fial Deireadh leis an Meath flathuil ar fh ior-bheagan airgid agus ar Ag tagairt don mheid dul c hun cinn a r i nneadh faoi Bhord Ghael ta rr a, ach go hairithe 6 fuair an Bord cumhachtai forbartha i 1967, duirt an tUasal M ac Gabhann gur t6gadh 128 monarcha le spas 1,660,000 tr.cr . agus go bhfu il 24 fochomhlach t agus · 32 chomh lacht eile ina bhfui l scaireanna ag an Udaras. Ta 3, 150 acra de bhanc tah'.m i sei lbh i gc6 ir forbartha. Cuireadh fostaiocht f h ior - bheagan aitheantais. Ta an t Udaras ag teacht i bhfeidhm ag deireadh treimhse an - ghn6th ach agus an-thorthUil. San bhliain 1979 ceadaiodh 174 togra a chuirfidh iomlan de 1,290 post ar fai faoi Ian t-seoil. Ta nfos . 6 togr a r faoi id i rbheartafocht faoi lathai r na mar a bh ( le . oinnt mhaith bl ianta anuas. San bhliain 1979 th6gamar 15 monarcha nua le spas i mlan Brian Mac Ao_nghusa, Ceannaire Radio na Gaeltachta agus Maire Bean Mhic Nial/ais, Ball de Bhord an Udarais, i mbun comhraitf ag 6caid ghairmiu an Udarais.