Sonraí an Agallaimh

**Catagóir: Stairsheanchas**
Fochatagóir	Cur Síos
Stair an Teaghlaigh	Seanchas an teaghlaigh: An scéal faoi bheirt deartháireacha, Séan agus Pádraig Mac Grianna, an Tearmainn, Rann na Feirste. £5 in 1736. Bhí 5 scilling de chíos sa bhliain air. Roinn siad an baile ina dhá chuid. Anois tá Carraig a’ Choill (taobh thoir den bhaile), na hAcairí (taobh thiar den bhaile), Tóin an Bhaile in íochtar an bhaile agus Barr an Bhaile.
Stair an Teaghlaigh	Ginealas/ Muintearas - ag gabháil siar sé ghlúin.
Tubaistí Áitiúla	Tragóidí a tharla sna Rosa: Tragóid Bhaile Mhanúis - mianach a shéid agus maraíodh ocht gcloigeann déag agus cailleadh fear eile cúpla lá ina dhiaidh - naoi gcloigeann déag. Tragóid Árainn Mhóir nuair a cailleadh naoi gcloigeann déag in 1935.

**Catagóir: Lonnú agus Cónaí**
Fochatagóir	Cur Síos
Bunadh na hÁite	Seo eolas John Ghráinne ar an scéim a bhunaigh an rialtas 1935–1937. Tugadh talamh agus tithe do theaghlaigh i gCo. na Mí agus d’fhág teaghlaigh Chonamara, Rann na Feirste agus Ghaoth Dobhair agus shocraigh siad i gCo. na Mí, áit ar fhás Gaeltacht úr. D’imigh dream Rann na Feirste 14 Aibreán 1937. Chuaigh níos mó de dhream Chonamara go Co. na Mí in 1935. Briseadh a gcroí le cumha.
Bunadh na hÁite	Na daoine a d’fhág Rann na Feirste faoi scéim an Rialtais, d’imigh siad go Co. Na Mí. Tugadh dhá acra agus fiche – cúig acra agus fiche do gach teaghlach, tithe, beithígh agus cúpla eallach. D’imigh cuid acu go hAlbain ina dhiaidh sin, theagasc cuid acu Gaeilge agus d’imigh cuid acu san airm. Bhí dúshlán rompu nuair a chuaigh siad ansin, bhí corr scirmis idir na daoine a shocraigh ansin agus muintir na Mí. Shocraigh cuid acu go maith ach níor shocraigh daoine eile ariamh. Bhí cumha orthu i ndiaidh an bhaile. Tháinig siad ar ais chomh minic agus a thiocfadh leo ach tugadh na tithe ar shiúl.
Bunadh na hÁite	D’imigh John é féin go Baile Átha Cliath ag obair. Ba ghnách leis dul ar cuairt chuig dream Rann na Feirste a bhog go Co. na Mí ar a ghearrán iarainn (rothar). Chonaic sé féin an chumha a bhí ar na daoine sin.

**Catagóir: An Duine**
Fochatagóir	Cur Síos
Comparáidí idir na Glúnta	Bhí na comharsana iontach maith dá chéile san am, bhíodh siad ag caint agus ag comhrá agus ag cuidiú lena chéile i gcónaí. A chuimhní air sin. Tá athrú mór ar an tsaol anois. Thógadh siad na tithe san áit ar mhaith leo. Chaitheadh siad bóitheach na gcearc a thógáil fosta nuair a thógadh siad na tithe. Is lena dheirfiúr an seanteach anois. Níor shíl siad ag an am go raibh an saol crua. Ní raibh mórán airgid ag duine ar bith. Bhí buachailleacht le déanamh nó bhí barra le cur agus chaitheadh siad uilig sin a dhéanamh.
Comparáidí idir na Glúnta	A bharúil faoin athrú mhór a tháinig ar an saol. Díoltar oiread ar bhróga anois (£60) agus a shaothraigh fear i séasúr iomlán in am John. Tá an mhaith agus an t-olc le feiceáil san athrú. Tá daoine ag dul thar a n-acmhainní. Tá daoine beo níos faide anois ná mar a bhí, bhíodh siad ag fanacht le litir ó Albain roimhe seo agus cúpla punt istigh ann lena bhfiacha a dhíol. Níl rómhair ar bith á dhéanamh anois. Níl suim ar bith ag an aos óg ann níos mó.
An Óige agus Aois	An t-aoibhneas a bhain sé as toradh a chuid curaíochta, na prátaí agus an choirce. Is maith leis smaoineamh ar an am a chuaigh thart. Ní amharcann sé ar mhórán teilifíse.

**Catagóir: An Ealaín Bhéil**
Fochatagóir	Cur Síos
Logainmneacha	Logainmneacha: Ceann Dubhrann sean-ainm eile ar Rann na Feirste. Dúiche Dhonnachaidh Scaite sean-ainm ar na Rosa.
Amhránaíocht	Amhrán: 'Méilte Cheann Dubhrann' a chum Séamus Mac Grianna.
Logainmneacha	Scéal Bealach na Mine Buí: tógadh bealaí fríd na cnoic, tógadh bealach darbh ainm Bealach na Mine Buí in Rann na Feirste. Díoladh na fir le min bhuí - sin an pháighe a fuair siad.

**Catagóir: Ceirdeanna agus Cothú an Tí**
Fochatagóir	Cur Síos
Deochanna Meisciúla	Ag déanamh poitín.
Iascaireacht	Ag póitseáil i Rann na Feirste, ní dhearna sé féin ach rinne a dheartháir. Chuaigh sé amach oíche amháin lena dheartháir agus bhí siad ag póitseáil bradáin. Tugadh air cáin a dhíol air, ach dhiúltaigh sé, cuireadh sa phríosún é. I ndiaidh oíche amháin, dhíol a mhac an cháin agus ligeadh amach é.

**Catagóir: An Nádúr**
Fochatagóir	Cur Síos
Comharthaí Aimsire	Comhartha Aimsire: Caoirigh ar na cnoic ag teitheadh anuas go dtí na hísleáin, comhartha go dtiocfadh an bháisteach ar feadh cúpla lá.
Comharthaí Aimsire	Comhartha aimsire: Nuair a théadh na caoirigh suas go barr an chnoic ba chomhartha é go raibh aimsir mhaith ag teacht. Comharthaí éagsúla: difir idir cith agus bailc. Cith agus dealán.

**Catagóir: An Pobal**
Fochatagóir	Cur Síos
Obair	Ag leasú an talaimh: obair leathaigh, scáth bhuí agus obair feamnaigh.
Obair	Na gléasanna/trealamh a bhí acu ag baint an fhómhair. speal ná corrán agus ag cur faobhair orthu leis an chloch fhaobhair. Bhí speal úr le casadh ar dtús.

Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer