Bealoideasbeo.com
Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Seanchas faoi na Ba | Daoine ag teacht ó Mhín Doire leis an eallach, leigheas don chrupán. | |
Treabhadh agus Rómhar | Ag rómhar agus ag obair ar an talamh. Obair spáide a bhí ann agus bhí achan duine á dhéanamh. De réir a chéile, tosaíodh ag obair le seisreach agus beithígh. Níl sin á dhéanamh anois. Bhí a lán den obair le déanamh ag na mná nuair a d’imíodh na fir go hAlbain. |
|
Ceirdeanna agus Cothú an Tí | A chuimhní ina ghasúr óg fán chladach. Ag bordáil leathaigh san earrach le cliabh agus le hasal, scáth bhuí. Cur síos maith ar an obair seo uilig, feamnóg, miasóg, sabhán, slata mara agus ag dó ceilpe faoi na beanna. Obair mhaslach a bhí ann agus fuair siad £10 an tonna. | |
Seanchas faoi Bhlí na mBó | Ag déanamh eadra roimh scoil. | |
Treabhadh agus Rómhar | Ag obair ar an talamh, ag rómhar san earrach, iomairí agus preabanna, cur síos ar an chineál talaimh a bhí ann. Ag glacadh talaimh ar cíos. | |
Móin | Stáisiún na Móna - bhí Joe ag díol móna go príobháideach sular thosaigh stáisiún Mhín Na Cuigne. Cur síos maith air seo agus ar an mhóin. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
An Sagart | Scéal as Mín an Locha faoi Hiúdaí Thoraigh agus an sagart. Bhí barra aige agus bhíodh sé ag coimhéad cuid dhaoine eile fosta. Bhí préataí aige féin agus lá amháin tháinig an sagart agus é ag moladh a raibh ag Hiúdaí. Thug Hiúdaí freagra gasta air. | |
Spailpíní | D’imigh sé anonn chuig a dheartháir in Albain nuair a bhí sé 16 bliana d’aois in 1937. Bhí an obair furast go leor a fháil. Bhí fear eile leis darbh ainm John Simon. Go Northumberland a chuaigh Joe ar dtús agus chuaigh John go Fifeshire. Tháinig John anall arís nuair a fuair a athair bás agus ina dhiaidh sin d’imigh sé go Meiriceá. Fuair sé bás go hóg thall i Meiriceá. Anonn ar bhád Dhoire a chuaigh siad, bhí sí garbh ach ba chuma leo, bhí lúcháir orthu a bheith uirthi. Bhíodh an t-eallach ar an bhád fosta. Bhíodh daoine ólta ann agus bhíodh siad ag troid. Scéal faoina uncail féin agus fear eile ag troid ar an bhád, nuair a shroich siad Albain fuair siad jab le chéile. |
|
Cleachtas Scoile | An Saol san am sin gan léann. | |
An Sagart | Scéal grinn fá Pháidí Thoraí agus an sagart. | |
Obair | Thosaigh sé ar obair fheirmeoireachta san fhómhair. Bhí beithíoch agus carr aige fosta. Bhí obair chrua ann. Bhí airgead maith le saothrú le hobair an bhiatais, mhaireadh an obair sin mí agus ansin bhí obair le tornapaí le déanamh. Bhí díoga le glanadh sa gheimhreadh agus fálta le gearradh. Tascóireacht uilig a bhí ansin. Bhí dualgas orthu a dhul san airm dá mbeadh siad thall ar feadh roinnt blianta. | |
Na Scoltacha Náisiúnta | Ag gabháil 'na scoile, an dá scoil a bhí ann, druideadh an tseanscoil agus tógadh ceann úr in 1934. An tAthair Mc Groarty a bhí ann agus Charlie Mc Monagle an múinteoir a bhí ann. | |
An Eaglais Chaitliceach | A chuimhne ar thógáil Theach pobail Bhun na Leaca. Bhí sé ag obair ar dhéanamh na reilige. Thug daoine airgead agus bhí gach duine páirteach sa tógáil. Bhí go leor obair láimhe i gceist leis. An tAthair Mc Groarty an sagart paróiste a bhí ann an t-am sin. | |
Spailpíní | Na coinníollacha a bhíodh acu, bhí earraí gann go leor le linn an chogaidh ach dá mbítí ag obair ar thalamh, bhí dlí speisialta ann daofa, bhíodh siad ábalta níos mó d’achan rud a fháil. I mbotaí a bhíodh siad ina gcónaí. Tháinig sé 'na bhaile cúpla uair le linn na mblianta. £2 sa tseachtain an pá a bhí aige ar dtús nuair a chuaigh sé anonn. | |
Cleachtas Scoile | Ag fágáil na scoile agus ag imeacht chun an Lagáin nuair a bhí sé 14 bliana déag, ag caint ar pháistí eile a bhíodh ar fostú sa cheantar ag an aois sin agus ansin d'imeodh siad chun an Lagáin nuair a d'fhágtaí an scoil. An drocham a bhíodh ag cuid acu. | |
An Eaglais Chaitliceach | Teach Pobail Bhun na Leaca, an lá ar osclaíodh é in 1932. Nuair a leagadh an chloch dhúshraithe agus daoine ag caitheamh isteach airgead ann. Cur síos ar theach an phobail agus ar mhuintir Curransport. | |
Spailpíní | An caitheamh aimsire a bhíodh acu, théadh siad go dtí an teach leanna oíche Shathairn. Bhí daoine as a cheantar sa bhaile agus as Éirinn ansin. Bhí a gcéilí féin ag achan dream. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
An Faire | Mná caointe agus cleasaíocht i dtithe faire. | |
An Faire | Nósanna sa tsean-am, fairí agus bás, caoineadh an mharbháin agus mná caointe, cur síos ar na cleasanna a bhíodh acu i ndiaidh an phaidrín. An Carghas. | |
An Óige agus Aois | An greann a bhí acu ar an scoil. Ranganna Béarla agus scéalta grinn i measc na scoláirí. | |
Nádúr agus Mothúcháin an Duine | An saol maith a bhí ag na daoine anseo an t-am sin, greann agus carthanacht, daoine ag brath ar a chéile agus ag cuidiú lena chéile. Scéal grinn faoin chéad chlog. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Imirce | An cineál saoil a bhíodh acu thall , obair chrua, obair le tornapaí agus le coirce, uaireanta fada agus an lóistín a bhí acu. | |
Imirce | A uncail Niall Ó Fearraigh a chuaigh ‘an Lagáin, cheannaigh sé carr beithígh agus clog ansin. Carr láidir a bhí ann agus bhíodh sé ag iompar lódaí do dhaoine eile fosta. Bhí deirfiúr aige fosta a d’imigh go Meiriceá, bhí sé féin óg ag an am ach tá cuimhne aige air sin. Fuair bean acu bás in Nashville in 2005. An oíche sular imigh siad, bhí na comharsana cruinnithe agus bhíodh oíche ceoil agus damhsa acu. Bhíodh an tseanmhuintir ag meas nach bpilleadh an mhuintir óg arís. As staisiún Ghaoth Dobhair a d’imíodh siad. |
|
Stair an Teaghlaigh | A mhuintir, a thuismitheoirí agus an saol a chaith siad, gan scolaíocht, Bhéarla ná léann, coinníodh sa bhaile iad le hobair a dhéanamh. Bhí a uncail ag obair ar an Lagán. | |
Imirce | American Wake - d’imigh beirt deirfiúracha Sheosaimh go Meiriceá nuair a bhí Seosamh 6 nó 7 mbliana d’aois agus bhí oíche mhór ceoil & damhsa sa teach go maidin. D’imigh siad ó stáisiún traenach Ghaoth Dobhair. | |
Imirce | Albain: d’imigh Joe go hAlbain in 1916 ag baint an fhómhair d'fheirmeoir ar £2 sa tseachtain. Bhí sé 16 bliana d’aois. Bhí a dheartháir thall in Northumberland agus bhí fear eile leis. Cur síos ar an obair a bhí sé a dhéanamh. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
An Mhaighdean Mhara | Scéal beag faoin mhaighdean mhara atá sa tseanchas. | |
An Diabhal i bhfoirm Duine | Scéal a d'inis an tseanbhean, Nuala Mhór, faoin diabhal agus girseach bheag a bhí ar fostú agus a d'fhág é. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Éanlaith | An Fiach Dubh - ‘raven’. Deirtear go bhfuil tusicint daonna acu. |
Fochatagóir |
Cur Síos | |
---|---|---|
Scéalta Grinn | Tuarastal le díol leis an tsagart, an tAthair Mc Groarty a bhí ann, scéal grinn fá seo. |
Theme by Danetsoft and Danang Probo Sayekti inspired by Maksimer